شرایط ظهور
مهم ترین زمینه های قیام وانقلاب جهانی امام مهدی(عج)چهار چیزاست که هر یک
را جداگانه بررسی می کنیم:
الف.طرح و برنامه
روشنن است که هر قیام و حرکت اصلاحی به دو برنامه نیاز دارد:
1.برنامه ای جامع برای مبــارزه با ناهنجاری هــای موجود از طریق ســازمــاندهی
نیروها.
2.قانونی کامل ومتناسب باهمه نیازهای جامعه که ضامن تمام حقوق فردی واجتماعی
در یک نظام عادلانه حکومتی باشد و حرکت رو به رشد اجتماع را برای رسیـدن به
وضعیت آرمانی، ترسیم کند.
تعالیم قرآن کریم و سنّت معصومان (ع) که همــان اسلام ناب است، به عنوان بهترین
قانون و برنامه در اختیار امام عصر(عج) است و آن حضرت بر اســاس این منشــور
جاوید الهی عمل خواهد کرد.*آیات قرآن، توسط خداوند بزرگ که آگاه به تمام زوایای
حیات آدمی و نیازهای مادی ومعنوی اوست نازل شده است؛ بنابراین انقلاب جهانی او
از نظر برنامه وقــانون حکومتی، دارای پشتوانه ای بی نظیر است و با هیچ حرکت و
جنبش اصلاحی دیگری قابل مقایسه نیست. شاهد این ادّعا آن است که جهان امروزپس
از تجربه قوانین بشـری، به ضعف وسستی آن ها اقرارو اعتراف کرده و به تدریــج،
آماده پذیرش قوانین آسمانی شده است.
«آلوین تافلر» مشــاور سیــاستمداران آمریکا برای حــل این بحران و اصلاح جــامعه
جهانی، نظریه«موج سوم»** را ارائه کرده است؛ ولی درعین حال، اعترافات شگفت
آوری در این باره مطرح می کند:
فهرست مشکلاتی که جــامعه ما(غرب) بــا آن مواجه است، تمــامی نــدارد. بــا دیــدن
فروپاشی پیاپی نهادهای تمدن صنعتی در حال نزاع به درون غرقاب بی کفایتی وفسـاد،
بوی انحطاط اخلاقی آن نیز مشام را می آزارد. در نتیجه، موج نــا خشنودی و فشــار
برای تغییرات، فضا را انباشته است.
در پاسخ به این فشارها، هزاران طرح ارائه می شود که همگی ادعــا دارند اســاسی و
بنیادی یا حتی انقلابی اند؛ اما بارها وبارها، مقررات و قوانین، طرح ها ودستورالعمل
های جدید – که همگی به منظور حل مشکلات ما تهیه وتدوین شده اند – کمانه میکنند
و بر وخامت مشکلات ما می افزایند و این احسـاس عجز ویــاس را دامن می زنند که
هیچ فــایده ای ندارد و موثر نیست. این احساس برای هر نظــام دموکراسی خطرنــاک
است و نیــاز شدید به وجود مرد سوار براسب سفید ِ ضرب المثل ها را هر چه بیشتر
دامن می زند.***
منابع وتوضیحات:
*امام باقر(ع) در توصیف امام مهدی(عج) فرمود:«یَعمَلُ بِکتابِ
الله، لایَری مُنکراً الاّ اَنکَرَهُ؛ اوبر اساس کتاب خدا عمل خواهـد
کرد و هیچ بدی را نمی بیند، مگر اینکه آن را انکار می کنـد»
(کافی، ج8، ش597، ص396).
**وی معتقد است تــا به حال دو انقلاب کشــاورزی و صنعتی
تحول عظیمــی در جهان ایجـاد کرده و موج ســوم که انقلاب
الکترونیکی و فرا صنعتی استف در راه است.
***به سوی تمدن جدید، ص96و 97.
شرایط ظهور
مقدمه
ظهورامام مهدی (عج) شرایط و نشانـــه هایی دارد که از ان به عنــوان زمینــه های
ظهور و علائم آن یاد می شود . تفاوت این دو آن است که زمینه ها در تحقـق ظهور
تاثیر واقعی دارند، به گونه ای که با فراهم شدن آن ها ظهور امام اتفـاق می افتــد و
بدون آن ها ظهور نخواهد بود؛ ولی علائم در وقوع ظهور نقشی ندارنـد، بلکـه تنهــا
نشانه هایی هستند که به وسیله آن ها می توان به اسل ظهور یا نزدیک شدن آن پـی
برد.
با توجه به تفاوت یاد شده، به خوبی می توان دریافت که زمینه ها وشرایط نسبـت به
علائـم و نشانه ها از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ بنابرایـن لازم اسـت بیـش از آنکه
به دنبال علائم هستیم به زمینه ها توجه کنیم و در حد توان خود در تحقق آن بکوشیم
به همیــن سبب ما ابتدا زمینه هاوشرایط ظهـور را توضیـــح می دهیــم ودر پایان به
اختصار، برخی از علائم ظهور را بر می شمریم.
زمینه های ظهور
هر پدیده ای در جهــان با فراهــم آمــدن شرائــط و زمینـه های آن به وجود می آید و
بدون تحقق زمینه ها، امکان وجــود برای هیــچ موجــودی نخواهــد بود . هر زمینی
قـابلیت پرورش دانه را نــدارد و هــر آب وهــوایی منــاسب رشــد هر گیــاه ونبــاتی
نیســت. کشــاورز، وقتــی می تــوانــد انتظـار برداشت خوب از زمین داشته باشد که
شرایط لازم را برای به دست آمدن محصول فراهم کرده باشد.
بر این اساس، هر انقلاب ورویداد اجتماعی نیز به زمینه ها و شرایط آن بستگی دارد.
همان گونه که انقلاب اسلامی ایران نیز با فراهم آمدن مقدمات آن به پیروزی رسیـــد،
قیام و انقلاب جهـانی امام مهدی (ع) که بزرگ ترین حرکت جهــانی اســت نیز پیرو
همین اصل است و بدون تحقق زمینه ها وشرایط آن به وقوع نخواهد پیوست.
مقصود از این سخن، آن است که تصور نشود امر قیام وحکومت امـام مهدی(عج) از
روابط حــاکم بر جهــان آفرینش مستثنــا است و حرکت اصلاحی آن بزرگوار از راه
معجزه و بدون اسباب و عوامل عادی به سرانجام می رسد؛ بلکه براساس تعالیم قرآن
وپیشوایان معصوم، سنّت الهی بر این قرار گرفته که امور عالم را از مجرای طبیعی
وعلل واسباب عادی انجام گیرد.
امام صادق (ع) فرمود:
خداوند، امتنــاع دارد ازاینکه امور را جز ازراه اسبــاب [ آن]
فراهم آورد.*
ودر روایتی دیگر نقل شده است که شخصی به امـــام باقر(ع)
عرض کرد:
« می گویند زمانی که امام مهدی (عج) قیام کند،همه امور بر
وفق مراد او خواهد بود».
حضرت فرمود:
«هرگز چنین نیست . قسم به آن کس که جانم در دست اوست!
اگر بنا بود برای کسی کارها خود به خود درست شود، همانا
برای رسول خدا(ص)چنین می شد».**
البته سخن فوق بدین معنا نیست که در قیام بزرگ مهدی، امدادهای غیبی و آسمانی
آسمانی وجود نخواهد داشت؛ بلکه مقصود، آن اســت که در کنار امدادهای الهـــی،
زمینه ها و عوامل و شرایط عادی نیز باید فراهم شود.
با این مقدمه ابتدا باید زمینه های ظهور را بشناسیم و سپس درراه تحقّق آن ها گام
برداریم.
منابع و توضیحات:
*کافی، ج1، باب معرفه الامام والرد الیه، ح7، ص182.
**الغیبة نعمانی، باب15، ح2،ص399.
انتظار
پاداش منتظران
خوشا به حال آنان که چشم به راه خوبی ها نشسته اند! چه بزرگ است پاداش آنان که
به انتظار موعود جهانی روزگار می گذرانند وچه شکوهمند است رتبه ومقام آنان که
منتظر حقیقی قائم آل محمّد(ص)هستند!
بجاست که در بخش پایانی از فصل انتظار، از فضیلت و رتبه بی نظیر جرعه نوشان
جام انتظار سخن بگوییم و نمونه هایی از کلمات پیشوایان دین را بیاوریم.
امام صادق(ع) فرمود:
خوشا به حال شیعیان قائم ما[اهل بیت] آن ها که دردوران غیبت
او، ظهورش را انتظار دارند ودرایام ظهورش سربه فرمـان او
می آورند. آن ها دوستان خدایند که هیچ ترس و اندوهــی برای
ایشان نخواهد بود.*
چه افتخاری از این برتر که مدال دوستی پروردگار را برسینه دارند.چرا باید گرفتار
غم و اندوه شوند و حال آنکه زندگی و مرگ آن ها ارزشی گران پیدا کرده است؟
امام سجاد (ع) فرمود:
کسی که در زمـان غیبــت قائم ما بر ولایت ما اســتوار باشــد،
خداوند پاداش هزار شهید از شهدای جنگ بدر و احـد را به او
خواهد داد.**
آری؛ آنان که در دوران غیبت برولایت امام زمان خود باقی بمانند و عهد و پیمــــان
خــود با آن بزرگوار را استــوار دارند، ماننــد رزمنــدگـانــی هستنــد که در رکــاب
پیامبر(ص) به نبرد با دشمنان خدا پرداخته ودر آن صحنه، به خون خود غلطیده اند.
منتظرانی که جان بر کف به انتظار یاری فرزند رسول خدا(ص) ایستاده اند، از هـم
اکنون در خیمه جنگ ودر کنار امیر جبهه حق هستند.
امام صادق(ع) فرمود:
«اگر کسی از شما[شیعیان] بمیرد، در حالی که منتظر امر[فرجِ
امام مهدی(عج)] باشد، همانند کسی است که در کنار قائم(عج)
ودر خیمه اش بوده است؛سپس اندکی درنگ کرد و فرمود :« نه
، بلکه مانند کسی است که در کنار حضرت جنگیده وشمشیرزده
است». سپس فرمود:«نه، به خدا قسم! بلکه مثل کسی اســت که
در کنار رسول خدا (ص) به شهادت رسیده باشد».***
این گروه همان جماعتی هستند که قرن ها پیش، پیامبر بزرگ خدا آنها را برادران و
رفقای خود خوانده است و دوستی و مودّت قلبی خود را نسبت به ایشان اعلام کرده
است.
امام باقر(ع) فرمود:
روزی پیامبر در حضور گروهی از اصحـــاب خود فرمــــود:
«خدایا!برادران مـرا به من نشــان بده» واین جملــه را دو بار
فرمـود . اصحــاب حضرت گفتنــد:«ای رسول خــدا! آیا مــا
برادران تو نیستیم؟
فرمود:«نه؛شما اصحاب من هستید. برادران من قومی هستنـد
در آخرالزمان که به من ایمان می آورند، در حالی که هرگـز
مرا ندیده اند. خداوند، آن ها را به اسم خود وپدرانشان به من
معرفی کرده است...استواری هر یک از ایشان در دین خـود
از کندن خارهای گَوَن در شب تاریک و به دست گرفتن آتـش
گداخته، سخت تر است. آن ها مشعل های هدایت هستنــــد که
خــداونــد، آن هــا را از فتنــه هــای تیــره و تــار نجـــــــات
می بخشد.****
پیامبر اسلام (ص) در جای دیگر در مورد ایشان فرمود:
آن ها رفقـای من و صاحبــان دوستــی و مودّت من وگرامـی
تریت امت من نزد من هستند.*****
اینان که به چنین مقام ورتبه ای در نزد پیامبر (ص) دست یافته اند، به شرف خطاب
حضرت دوست مشرف می شوند؛ آن هم ندایی که سرشار از محبّت وعشق اســت و
بیانگر نهایت تقرّب و نزدیکی آن ها به محضر حضرت حق است.
امام باقر (ع) فرمود:
روزگاری بر مردم می آید که امامشان غایب خواهد بود،پــــس
خوشا حال آنان که در آن زمان بر امر[ولایت] ما اســــــــتوار
بمانند.به راستی که کمترین پاداش آن ها این است که حضــرت
پروردگار، آن ها را چنین ندا می دهد:«ای بندگان به ســرّ! من
[ و امام غایب] ایمان آوردید و او را تصدیق کردید؛ پس شما را
بشـــارت باد به پاداش نیکوی من، شمـا به حقیقـــت بندگان من
هستید.اعمال شما را می پذیرم واز خطا های شما می گذرم وبه
[برکت] شما باران را بر بندگانم نازل می کنم وبلا را از ایشان
می گردانم. اگر شما [ در میان مردم ] نبودید، حتماً عذاب خود
را[ بر مردم گنهکار] می فرستادم».******
ولی به راستی چه چیز منتظران را آرام می کند و انتظار آن ها را پایان می دهد؟ چه
چیز روشنی چشم ایشان است و دل بی قرار آن ها را قرار و آرام می بخشد؟ آیا آنان
که عمری به جادّه انتظار چشم دوخته اند ودر همین مسیر با همه سختی هایــــش راه
پیموده اند تا به دشت سر سبز موعود منتظر پای گذارند به پاداشی کمتر ازهم نشینی
با محبــوب و معشــوق خـود راضی می شــوند و چه فرجامی از این زیبــاتر و چه
لحظه ای از این با شکوه تر؟!
امام کاظم (ع) فرمود:
خوشــا به حال شیعیــان ما! آنـان که در زمان غیبت قائــم ما به
ریسمــان دوستی مــا، چنــگ زننــد و بر دوستــی وبـیزاری از
دشمنانمــان استــوار بماننــد. آن ها از ما هستنــد و ما از آن ها.
آن ها به پیشـوایی ما راضی شدند [وامامت ما را پذیرفتند] ومـا
نیز به شیعــه بودن آن ها راضی و خشنــود شدیم. خوشــا حال
ایشان! به خدا قسم! اینان در قیـامت با ما ودررتبه و درجه مــا
خواهند بود.*******
منابع و توضیحات:
*کمال الدین و تمام النعمة، ج2، باب33، ح54، ص39.
**همان، ج2، باب31 ، ح6، ص592.
***بحارالانوار، ج52، ح16، ص126.
****همان، ح8، ص123.
*****کمال الدین و تمام النعمة، ج1، باب25، ح2، ص535.
******همان، باب32، ح15، ص602.
*******همان، ج2، باب34،ح5، ص43.
انتظار
آثار انتظار
بعضی گمان کرده اند که انتظارمصلح جهانی، افراد را در حالت سکون وبی تفاوتی
قرار می دهدو منتظران، تا قیام اصلاح گری جهانی در مقابل بدی ها و پلیـــــدی ها
واکنشی نخواهند داشت، بلکه ساکت و بی تفاوت، دست روی دست خواهند گذاشـت
و تماشاگر جنایت ها خواهند بود.
این نگاه یک نگاه سطحی وبه دور از اندیشه ودقت است؛ زیرا با توجه به آنچــه در
حقیقت انتظار امام موعود و ویژگی های آن و نیز ابعـــاد انتــظار و ویژگی هــــای
منتظران مطرح شد، روشن است که روحیه انتظار، آن هم با ویژگی های منحصــر
به فرد و جایگاه بی نظیر امام مهدی(عج)نه تنها سکون و سردی را به دنبال ندارد
، بلکه بهترین عامل حرکت و پویایی است.
انتظار، در منتظر غوغایی مبارک و حرکتی هدف دار پدید می آورد. هرچه منتظر،
به حقیقت انتظار، نزدیک تر شود، سرعت حرکت او به سوی مقصد بیشتر خواهــد
شد. در پرتو انتظار ، آدمی از خود محوری رهـــایی می یابـــد و خود را جزئــی از
جامعه اسلامی می بیند؛ بنابر این می کوشد تا جامعه را در حد توان خود به صــلاح
ودرستی نزذیک کند و وقتی جامعه ای از عناصر ی این چنین با هویّت تشکیل یابد،
اجتماعی در جهت ترویج فضیلت ها پدید می آید و حرکت عمومی به ســوی اقامـــه
خوبی ها، شکل می گیرد. در چنین محیطی که محیط صلاح وسازنـــدگی و فضــای
امید بخشی و نشاط و عرصه تلاش و همیاری و همکاری اســــت، زمینــــه رشـــــد
باورهای دینی و بینش عمیق مهدوی در افراد جامعه پدید می آید و منتــــظران که به
برکت انتظار، در فساد محیط حل نشده اند بلکه هویّت دینی ومرزهای اعتقادی خــود
را حفظ کرده اند، در برابر سختی ها و مشکلات دوران انتظار بردباری می کننـــد و
به امید تحقق وعده حتمی الهی با پایداری، بلاها را به جان می خرند.
راستی کدام مکتب و مذهبی را می شناسید که برای پیروان خود چنین مسیر روشنـی
را ترسیم کرده باشد؟ مسیری که با انگیــزه ای الهی پیمــوده می شـود و در نهایــت
پاداشی بس بزرگ را به ارمغان می آورد.
انتظار
وظایف منتظران
4 وحدت و همدلی
از وظایف تک تک افراد قبیله انتظار که بگذریم، جمعیت منتظـــران نیز باید طرح و
برنامه ای داشته باشند که در راستای اهداف امام و حجّت الهی باشد. به بیان دیگـــر
اجتماع منتظر، لازم است تلاش و حرکت خود را در مسیر رضایت رهبر موعـــــود
قرار دهد.
بنابراین جامعه منتظر برآن است که عهد وپیمان خود با امام را به انجام رسانــــد، تا
زمینه مناسب برای ظهور دولت مهدوی فراهم شود.
امام عصر(عج) در یکی از بیانات خود به چنین جمعیتـــی این
گونه بشارت داده است:
اگر شیعیان ما – که خداوند آنان را در راه اطاعتش یاری دهد
– در وفای پیمانی که ازایشان گرفته شده، یکدل ومصمم باشند
،البتّه نعمت دیدار، از آنان به تاخیر نمی افتد و سعادت ملاقات
ما برای آنها با معرفت کامل و راستین به ما، تعجیل می شود.*
آن عهد وپیمان، همان است که در کتاب خدا و سخنان نمایندگان خدا آمده است که
مهم ترین آن ها را بیان می کنیم.
1.
1. تلاش در جهت پیـروی از امامــان(ع) و دوستـــی با دوستـــــان آن بزرگواران و
بیزاری جستن از دشمنان آن ها.
امام باقر(ع) از پیامبر خدا(ص) روایت کرده است که فرمود:
خوشا حال آنکه قائم خاندان مرا درک کند؛ در حالی که پیـش از
قیــام ، از او پیــــروی کرده باشنــد وبا دوستان او دوستـی وبا
دشمنان او دشمنی نموده باشد! آن ها رفیقان من و اهل دوستــی
و محبت من و گرامی ترین امت من نزد من در روز قیامـــــت
هستند.**
2.جمعیت منتظران در مقابل بدعـــت ها وانحـــراف ها در دین و رواج منکـــرات و
زشتی ها در سطح جامعه، بی تفاوت نیستند. نیز در برابر فراموش شدن سنّت های
نیکو و ارزش های اخلاقی از خود واکنش نشان می دهند. این، پیمانــی است که بر
اساس تعالیم قرآن بر دوش منتظران نهاده شده است.
خداوند می فرماید:
وَ لتَکُن مِّنکُم اُمَّةٌ یَدعُونَ اِلی الخیرِ وَ یَامُرُونَ
بِا لمَعرُوفِ وَ یَنهَونَ عَنِ المُنکَرِ وَ اُولَئکَ هُمُ
المُفلِحُون؛***
باید که از میان شما گروهی باشند که به خیر دعوت کنند و امر
به معروف ونهی ازمنکر کنند؛ اینان رستگارانند.
بایــد کــه از میــان شمــا گــروهــی باشنــد کــه بــه خــیر دعــوت کننـــــــد و امــر
به معروف ونهی ازمنکر کنند؛ اینان رستگارانند.
بدون شــک، سنت های اسلامی از مصـــادیق «خیر»و«معــروف» وبدعـــت ها از
نمونه های روشن «منکر» هستند.
3.جامعه منتظر در برخورد با دیگران وظیفه دارد که تعاون وهمکاری را سرفصل
برنامه های خود قرار دهئ. افراد ین جامعه به دور از تنگ نظری و خود محوری،
پیوسته حال فقرا ونیازمندان جامعه را پی گیری می کنند وا آنان بی خبر نمی مانند.
گروهی از شیعیان از امام باقر(ع) در خواست نصیحت کردند ؛
حضرت فرمود:
از میان شما آنکه نیرومند اســت، ضعــیف را یاری کنــد و آنــکه بی نیــاز اســت با
نیازمندتان مهربانی ورزد و هر یک از شما دربارۀ دیگری خیرخواهی کند.****
گفتنی است که دائره این همکاری و همیاری، به محیطی که در آن زندگی می کننـــد
محدود نیست؛ بلکه خیر ونیکی منتظران به محیط های دورترو نیازمندان شهرهای
دیگر نیز می رسد؛ زیرا در پرتو روح انتظار،هیچ جدایی و دوگانگی ای بین افراد
احساس نمی شود.
4.افرادی که عضو جامعه منتظر هستند، باید به جامعه رنگ وبوی مهدوی بدهند و
نام ویاد امام را در همه عرصه ها منتشر کنند و گفتار وکردار امام را به عــــنوان
سرآمد همه سخنان و شیوه ها به نمایش عمومی بگذارند که بدون تردید موردعنایت
ولطف ویژه امامان(ع) خواهند بود.
عبد الحمید واسطـتی از یــاران امــام باقر (ع) به آن حضــرت
می گوید:«ما در انتظار امر فرج همه زندگی خــود را وقــف
کردیم؛به گونــه ای که برای بعضــی از ما مشــکلاتــی را به
همراه داشته است».
امام(ع) در پاسخ او می فرماید:
ای عبدالحمید! آیا گمان می کنی که خداونــد راه رهــــــایی [از
مشکلات] را بــرای آن بنــده ای که خــود را وقــف خــداونــد
کرده باشد، قرار نداده است؟ آری؛ به خدا قسم! خداونــد بــرای
او راه چاره ای قرار خواهد داد. خداوند رحمـت کند بنــده ای
را که امر[ولایت] ما را زنده دارد!.*****
سخن آخر اینکه جامعه منتظر باید بکوشند که در همه ابعاد زندگی اجتماعی، الگوی
سایر اجتماعات باشند وهمه زمینه های لازم برای ظهور منجی موعود را فراهـم
کنند.
منابع و توضیحات:
*احتجاج، ج2، ش360، ص600.
**کمال الدین وتمام النعمة، ج1، باب25، ح2،ص535.
***سوره آل عمران، آیه104.
****بحارالانوار، ج52، باب22، ح5،ص123.
*****همان، ح16، ص126.