مهدویت - اعتبار روایات مهدویت

اعتبار روایات مهدویت

از ویژگی های ارزشمند یک موضوع روایی ، صحـیــــح بودن روایتی اســــت که درآن 

موضوع نقل شده است. این ویژگی، سبب قبولی آن روایات و در نتیجـــه اصالت واعتبار

 آن موضوع می شود . در مهدویت با توجه به فراوانی روایات ومنابع کهـــــن و اصیل،

 روایات صحیح فراوانی موجود است. نکته مهم این که بسیاری از بزرگان اهل سنـت به

 صحیح بودن روایات مهدویت اعتراف کرده اند و به همین دلیل ، اعتقاد به قیام مهــــدی

(عج) را از مسلمات دین و از جمله واجبات دانسته اند.

بعضی از علمای اهل سنت در مقام دفاع از عقیده مهدویت و ردّ منکران این عقیده، کتاب

 ومقاله نوشته اند و با بیانات علمی و شواهد روایی جریان امام مهدی(عج) را از امــــور

 قطعی و غیر قابل انکار دانسته اند ؛ همچون محمد صدیق مغربی که در ردّ گفتار ابـــن

 خلدون که تلاش کرده است روایات مهدویت را ضعیف و غیر معتبر جلوه دهد، کتابـــی

 نگاشته و به سختی از او انتقاد کرده است.*

ویژگی دیگر در روایات مهدویت ، تواتر آن است. به این معنا  که گاهی تعــــداد راویان 

یک حدیث به اندازه ای زیاد است که امکان دروغ بودن سخن آن ها به صفر می رســـد

 و در این صورت، مطمئن می شویم که آن حدیث از معصوم (ع) است . این امر، پدیده

 نادری است که از علمای اهل سنت بزرگانی مانند قرطبی مالکی، ابن حجر عسقلانـی و

 سیوطی نیز به آن اعتراف کرده اند.**

.

منابع وتوضیحات:

* نام کتاب او ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون ( آشــــــکار 

    کردن توهم پوشیــــده درکلام ابن خلدون)است.

** شیخ ناصرالدین البانی از بزرگان اهل سنت می گوید :«همــانا

 عقیده به خروج مهدی عقیده ای ثابت ومتواتراز پیامبر اکرم است  

       که ایمان به آن،واجب است»(مجله التمدن الاسلامی، ش22،

        ص543).نیز ر.ک:انتظار، شماره 4؛ کتاب امام مهدی در

        احادیث شیعه و سنی، ص34-36.

مهدویت - برخی ویژگی های روایات مهدوی

برخی ویژگی های  روایات مهدوی

الف. تنوع و گوناگونی موضوع

زندگی امام مهدی(عج) با پدران بزرگوارش(ع) متفاوت است. شرایط ویژه ای در حیات 

آن حضرت  وجود داشته و دارد که در سایر امامان نبوده است؛ مانـــند ولادت پنهانـــی، 

غیبت طولانی ، وضعیت مردم در دوران غیبت ، طول عمر حضرت ، حکومت جهانی،

 عدالت و امنیت و... . این زوایای مختلف که همگی نیازمند توضیح و تفسیر هستنـــــــد  

موجب شده که روایات معصومان در باره مهدویت ، بسیار متنوع و گوناگون باشند. 

در واقع معصـــومـــان (ع) کوشیـــده اند نـــیاز مـــردم به معرفت امام زمان(عج) را در 

حوزه های گوناگون تامین کنند.

کتاب منتخب الاثر موضوعات مربوط به امام عصر (عج) را مطرح، وبرای هریـــــک، 

روایاتی را نقل کرده است.

ب. مهدویت در کلام همه معصومان (ع)

یکی از مهم ترین ویژگی های مهدویت ، این است که همه معصومان از وجود مبــارک 

پیامبر اکرم(ص) تا شخص امام مهدی(عج)  درباره این موضوع سخن گفته اند . کتـــب 

معجم احادیث الامام المهدی  روایات هر یک از معصومان را به طـور جداگانـــه آورده 

است که در این میان پیامبر اکرم(ص) با560 روایت، بیشترین روایت را دارد.*

این گستردگی روایات از یک سو نشانه اهتمام پیشوایان ما به موضوع مهدویت و زنــده 

نگهداشتن آن ، واز سوی دیگر ، نشانــه علاقه مسلمیـــن برای پرســـش وپاســخ در این 

موضوع و لزوم معرفت عمیق وجزء به جزء به این حقیقت است.

ج. راویان احادیث مهدوی

در منابع سیعه واهل سنت ،مجموعه ای گسترده از روایات مهدوی موجـــود اســـت. این

 روایات به وسیله حدود شصت نفر از اصحاب پیامبر(ص) نقل شده است که در کمــــتر

 موضوعی چنین بوده است. نکته مهم این که در مجموعه راویان، شخصیت های بزرگ

 وبی نظیر از اهل بیت پیامبر(ع)  و چهره های مشهور اصحاب  پیامبر وجود دارد .

 برخی از این راویان عبارتند از:

حضرت امام علی(ع)«شهادت40ق»، حضرت فاطمه(س)«شهادت11ق»، حضرت امام 

حســـن (ع)«شهـــادت50ق»، حضرت امام حسیـــن (ع)«شهـادت61ق»، ابوذر غفاری

(م32ق)، سلمان فارسی(م32ق)، عمــاریاسر(شهـــادت37ق)، جابربن عبـــدالله انصاری

(م78ق)وحتــــی کسانی مانند عمربن خطاب(م23ق)، عثمان بن عفان (م35ق) و عایشه

(م52ق) که در موضوع خلافت وامامت بعد از پیامبر(ص) موضعی متفاوت با اهل بیت

(ع) پیامبر داشتند.

.

منابع وتوضیحات:

*این مجموعه در هشت جلد توسط گروهی ازز محققـــــان (علی 

   کورانی، نجم الدین طبسیو....)تدوین شده است.

برخی منابع حدیثی مهدویت در یک نگاه

برخی منابع حدیثی مهدویت  در یک نگاه

منابع حدیث، کتاب هاب اصلی ومادر هستند که مرجع ومستند کتاب های دیـــــــگر قرار

گرفته اند و به همین سبب از اعتبار ویژه ای برخوردارند. این مجموعه در همه مذاهب 

اسلامی نزد محققان وعالمــان شناخته شده ومورد توجه هستند . مهم ترین منابع حدیثـــی

 شیعه  در موضوع مهدویــت به شرح زیر است:

الف.«کافی» اثر محمد بن یعقوب کلینی (م329):این کتاب از قدیمی ترین و معتبر ترین

 آثار روایی شیعه است که حاوی موضوع های مختلف  اسلامی است وبخش هایی از آن 

درباره امامت و مهدویت است.

ب. «الغیبه» اثر محمد بن ابراهیم ابن ابی زینب، معروف به نعمانی: نعمانـی از راویان 

بزرگ شیعه در اوایل قرن چهارم است و همه کتابش را به روایات مهدویت اختصـــاص

 داده و478 حدیث نقل کرده است.

ج. «کمال الدین و تمام النعمه» اثر شیخ صدوق محمد بن علی بن بابویه قمـی(م318ق):

وی از عالمان بزرگ شیعه است که کتابش رابه دستور امام عصر (عج) نوشته تمـــــــام 

بخش های کتاب،درباره حضرت مهدی (عج) است و از مهم ترین منابع روایی ما به شمار

 می رود.

د. «الارشاد» اثر شیخ مفید (م.413ق): او از استوانه های بزرگ شیعه و استاد بزرگانی

 مانند شیخ طوسی وسید مرتضی و سید رضی اســت. این کتـــاب، در بردارنده تاریـــخ و

فضائل امامان معصوم (ع) و از جمله امام دوازدهم حضرت ولی عصر(عج) است.

ه. «کتاب الغیبه» اثر شیخ طوسی(م460ق): این کتاب از مهم ترین وکامل ترین منابـــع

 شیعه در بحث مهدویت است؛ زیرا دلائل عقلی ونقلی وجود امام مهدی(عج) وغیبــت و 

ظهور و نیز علائم ظهور ، فضائل وسیره آن امام را آورده است . مولـف کتـــــتاب ، از

 بزرگان و عالمان شیعه است که آثار ارزشمند دیگری به ویژه در بخش فقـه و تفسیر از

 خود به جا گذاشته است.

گفتنی است که محدث بزرگ شیعه ، مرحوم علامه  مجلسی(قدس ره)مجمــــوعه روایات 

کتب یاد شده را در سه جلد (51-53)از مجموعه گران سنگ بحار الا نـــوار گرد آوری 

کرده است.

اهل سنت در مهم ترین کتاب های خود احادیث مهدویت را نقل کرده اند .برای نمونه 

می توان به مسند احمد بن حنبل پیشوای مذهب حنبلی(م241ق)و سنن ابو داود(م275ق)

و سنن ترمذی(م279ق)از مجموعۀ صحاح ستّه اشاره کرد.

به علاوه ، بعضی ازعالمان اهل سنت  کتاب مستقلی درباره مهدویت نوشته اند؛ همچون

 محمد بن یوسف گنجی شافعی(م658ق)که البیان فی اخبار صاحب الزمان را نگاشتــــه

 است.*

گفتنی است که جمعی از محققان معاصر ، روایات شیعه وسنی  را در مجموعـــــه ای با 

عنوان معجم احادیث الامام  المهدی تدوین کرده اند.

از بهترین کتابهای حدیثی زمان ما کتاب منتخب الاثر تالیف آیتالله صافی گلپایگانی اسـت

 که922روایت از157 کتاب روایی شیعه و اهل سنت را در موضوعات مختلف با نظم

 ووترتیب ، گرد آورده است. این اثر ارزشمند  می تواند نیازهای اولیه محققان عرصـه 

مهدویت را پاسخ دهد ؛ ولی این نکته را باید مد نظر داشت که بهره مندی از روایـــــات 

مهدوی، پایه ای از دانش و تسلط بر علوم عربی و حوزوی را می طلبد و باید بدانیــم که

 در همان حال که از این سر چشمه زلال استفاده می کنیم، نباید خود را معلم واستاد ایـن

 فن بی نیاز بدانیم.

.

توضیحات ومنابع:

*برای آشنایی بیشتر با آثار اهل سنت در موضوع مهدویت ، ر.ک

: الامام المهدی عند اهل السنه  تالیف مهدی فقیه ایمانی

سیری کوتاه در احادیث مهدوی

سیری کوتاه در احادیث مهدوی

در بین موضوعات اسلامی ،کمتر موضوعی است که به اندازه مهدویت ، روایت داشتـــه 

باشد.بعضی از محققان حدود دو هزار روایت از کتــاب های روایــی مسلمیــن را در این 

موضوضوع گرد آورده اند.*

روایات مهدویت در کتایهای فراوانی از سیعه واهل سنت نقل شده اند که در این مجموعه،

 منابع قدیمی و اصیلی وجود دارد که سابقه آن به عصر امامان مصوم (ع) می رسـد. این

بدان منا است که روایات مهدوی حتی پیش از تولد  امام مهدی(عج) در میان اصحـــــــاب

 امامان (ع) معروف بوده و در اصول حدیثی شیعه تدوین شده است.**

منابع وتوضیحات:

  *ر.ک: معجم احادیث الامام المهدی. در این کتاب، روایت پیامبر 

      و معصومان (ع) در هشت جلد، گرد آوری شده است.

**مانند کتاب الغبیه للحجه، اثر عباس بن هشام ابوالفضل الناشری

    (م220ق). 

مهدویت - سیری کوتاه در احادیث مهدوی

سیری کوتاه در احادیث مهدوی

در بین موضوعات اسلامی ،کمتر موضوعی است که به اندازه مهدویت ، روایت داشــته 

باشد.بعضی از محققان حدود دو هزار روایت از کـتاب های روایی مسلمیـــن را در ایــن 

موضوضوع گرد آورده اند.*

روایات مهدویت در کتایهای فراوانی از سیعه واهل سنت نقل شده اند که در این مجموعه 

، منابع قدیمی و اصیلی وجود دارد که سابقه آن به عصر امامان مصوم (ع) می رســـــد. 

این بدان منا است که روایات مهدوی حتی پیش از تولد  امام مهدی(عج) در میان اصحاب

 امامان (ع) معروف بوده و در اصول حدیثی شیعه تدوین شده است.**

منابع وتوضیحات:

*ر.ک: معجم احادیث الامام المهدی. در این کتاب ، روایت پیامبر و

       معصومان (ع) در هشت جلد، گرد آوری شده است.

**مانند کتاب الغبیه للحجه، اثر عباس بن هشام ابوالفضل الناشـــری

     (م220ق).