مهدویت - تحلیل وبررسی آیات مهدوی

 تحلیل وبررسی آیات مهدوی

درباره آیات  مرتبط با امام مهدی(عج)در کتب تفسیر شیعه و اهل سنت، بحــث شــده 

است. بعضی از عالمان در کتاب های مستقلی این آیات را گرد آوری کرده انــد و در

 توضیح آن آیات ، از روایات پیامبر و اهل بیت(ع) بهره برده اند.* در این بخش چند

 نمونه  از آیات مهدوی را با شرح و تفسیری کوتاه می آوریم.

یک. امام مهدی(عج)تحقق بخش وعده بزرگ الهی

قرآن کریم می فرماید:

( وَعَدَ اللهُ الَّذیِنَ ءَ امَنُوا مِنکمُ وَ عَمِلُو الصَّالِحَاتِ

 لَیَستَخلِفَنَّهُـم فی الارضِ کَمَ  استَخـلَفَ الَّذیِـنَ مِن 

قَبلِهِم وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُـم دِینَهُـمُ الَّـذِی ارتَضـی لَهُـم وَ

 لَیُبَدِّلَنهُّم مِّن بَعدِ خَوفِهِم امنًا یَعبُدُونَنی لَا یُشرِکُونَ

بی شَیاً وَ مَن کَفَــرَ بَعــدَ ذَالِــکَ فَاُولَئــکَ هُــمُ

 الفَاسِقُون)**

خدا به کسانی از شما که ایمان آورده اند و کارهای شایسته ای کرده اند ، وعده داد در

 روی زمین، جانشین دیگرانشان کند؛هم چنان که مردمی را که پیش از آن ها بودنــد،

جانشین دیگران کرد. و دینشان را – که خود برایشان پسندیده است – استوارســازد و

 وحشتشان را به ایمنی بدل کند. مـرا می پرستنــد و هیــچ چیــزی را با مــن شریــک

 نمی کنند.و آن ها که از این پس نا سپاسی کنند، نا فرمانند.

در توضیح این آیه شریف چند نکته بیان می کنیم:

الف. مطابق این آیه، خداوند وعده داده ست که جامعه ای را برای مومنان پدیــد آورد 

که سه ویژگی مهم داشته باشد:

1حاکمیت در آن جامعه در  اختیار مومنان باشد؛

2دین اسلام به استقرار کامل برسد و بر همه ادیان چیره شود؛

3مومنان در امنیت کامل به سر برند و هیچ ترسی برای ایشان نباشد.

ب.در این آیه، خداوند با تاکیدهای پی در پی به مومنان وعده داده است وروشن است

 که وعده خداحتماً واقع می شود و تخلف ندارد ؛

چنان که خود فرمود:

(اِنَّ اللهَ لَا یُخلِفُ المِیعَادَ)***

ج.در ابتدای آیه آمــده است (وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ آمَنُوا منکم وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ)؛یعنـــی این 

وعده الهی،مخصوص مومنانی است که اهل عمل صالح هستند و خداوند می خواهــــد 

برای چنین گروهی چنان جامعه ای را پدید آورد . پس شرط ایجاد جامعه ای صالـح و

شایسته ،افراد مومن پرهیزکار است.

د. در اولین فراز وعده، به خلافت مومنان در زمین بشارت داده است (لَیَستَخلِفَنَّهُم فِــی 

الارضِ) و برای این که چنین نویدی دور از ذهن مخاطبــان نباشــد، فرمــود: چنانــکه

 پیشینیان ایشان را خلیفه قرار داد(کَمَا استَخلَفَ الَّذِینَ مِن قَبلِهِم)؛یعنی پیش از شمــا هــم 

صالحان از اقوام پیشین به لطف الهی به حاکمیت زمین رسیده اند.****

ه.در فراز دوم وعده ، از تمکین دین اسلام که دین مورد رضای خدا اســـت خبــر داده 

است که به معنای غلبه و چیرگی اسلام برهمه ادیان است،*****یعنی ایـــن کــه در آن

 زمان ، دین اسلام ، جهانی می شود وخطری آن را تهدید نخواهد کرد.

و. در فراز سوم وعده الهی ، این بشارت است که مومنان پس از دوره ای که از سوی

 دشمن داخلی وخارجی در تهدید و نا امنی بودند به یک زندگی سراسرامن وخالـــی از 

هرترس ونگرانی می رسند.

ز. در پایان آیه نتیجه شکل گیری جامعه ای که سه ویژگی خلافت صالحان، استقـــرار 

دین اسلام وامنیت فراگیر را داراست بیان کرده که عبارت اســت از بندگــی خالـــص 

برایخدا که هیچ شرکی در آن نباشد. روشن است که این مهم، همان هدف عالی خلقت

 است که در جای دیگر قرآن آمده (وَ مَا خَلَقتُ الجِنَّ وَ الاِنسَ اِلَّا لِیَعبُدُونِ)******

نتیجه بررسی آیه

درباره مراد و مقصود آیه، مفســران برداشــت های گوناگونی دارنــد؛ ولــی دقــت در 

عبارات آیه به روشنی این معنا را می رساند که جامعه وعـــده داده شــده در این آیــه، 

جامعه ای ایده آل است که در گذشته تاریخ اسلام تحقق نیافته ، بلکه پیوسته دین اسلام 

و نیز مسلمین و مومنین در خطر و تهدید بوده اند و چون مضمون آیه ، وعده خداست،

 پس باید در آینده جهان ، چنان جامعه ای پدیدار شود.

مفسر بزرگ قرآن ،علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می گوید:

این جامعه بااین صفات  تاکنون به وجود نیامده است و اگر مصداقـی داشتــه باشــد در 

روزگارامام مهدی(عج)خواهد بود. حق مطلب این است که این آیه جزبا جامعـه ای که

 با ظهور امام مهـدی(عج) تشکیــل می شــود،با هیــچ جامعــه دیــگری قابــل انطبــاق

 نیست.*******

منابع وتوضیحات:

*برای نمونه ر.ک: معجم احادیث الامام المهدی، ج7،تالیف جمعی از مولفان؛ سیمای 

   امام مهدی در قرآن ترجمه کتاب المحجه تالیف علامه سید هاشم بحرانی.

**سوره نور، آیه 55.

***سوره آل عمران، آیه 9.

****سوره نور، آیه 55. البته لازم نیست اقوام صالح در گذشته در همه زمین حاکـم 

      شده باشند؛ زیرا ممکن است آیه ، اصل خلافت را به خلافت گذشتـگان تشبیــــه

      کــرده باشد نه گستره خلافت را.

*****مفسر بزرگ شیعه ، مرحوم طبرسی در تفسیر مجمع البیان به این نکته تصریح 

       کرده است.

******و«من جن وانس  نیافریدم، مگر برای اینکه مرا عبادت کنند»(سوره ذاریات،

         آیه 56).

*******تفسیرالمیزان ، ج15، ذیل آیه55نور.