فلسفه غیبت

فلسفه غیبت

به راستی چراامام وحجت خدا در پس پرده غیبت غیبت غیبت قرار گرفته است و کدام

 علت سبب شده تا مردم از برکت ظهور او محروم گردند؟

درباره علت غیبت، روایات متعدد ومتنوعی موجود است که در بیشتر آن ها از فلســفه 

غیبت سوال شده است . بعضی از روایات ، علتی را برای غیبـــت بیان کرده اند؛ ولی

بعضی از روایات، علتی را برای غیبت بیان کرده اند؛ ولی بعضی دیگرگونه ای دیگر

 با این پرسش برخورد کرده اند که قاعده ای است برای پیدا کردن پاسخی مشتــرک به

 بسیاری از سوالات ما. در این بخش در پی آنیم که با توجه به روایــات ، به پاسخـی

 مناسب برسیم.

سرّی از اسرار الهی

ما ایمان داریم که خداوند عالم، هیچ کار کوچک و بزرگی را جز بر اسـاسِ حکمـــت  و

 مصلحت انجام نمی دهد ؛ خواه این مصلحت ها را بشناسیم یا نه. نیز همـه رویدادهــا ی

خرد و کلانِ جهان با تدبیر پروردگار و به اراده اوانجام می پذیرد که یکی ازمهم ترین

 آن ها، حادثه غیبت امام مهدی (عج) است؛ بنابراین غیبت آن سرور نیز مطابق حکمت

 مصلحت است؛ اگر چه ما فلسفۀ آن را ندانیم.

امام صادق (ع) فرمود:

«بی تردید برای صاحب الامر غیبتی است که هر اهل باطلی ، درآن به شک می افتد».

راوی دربارۀ علت غیبت سوال کرد .

حضرت فرمود:

«غیبت به سبب امری است که اجازه نداریم آن را برای شما بیان کنیم ...غیبت، سرّی از

اسرارالهی است؛ ولی چون می دانیم که خداوند بزرگ، حکیم است، می پذیریم که همـه

 کارهای او [ بر اساسِ] حِکمت است؛ هر چند علت آن کارها برای ما معلوم نباشد».*

البته چه بسا انسانی که همه افعال خداوند را حکیمانه می داند و در برابر آن ها ســــر

فرود می آورد، به دنبال دانستن راز و رمز بعضی از رویدادها ی عالم باشـــد ، تا به 

سبب علم به فلسفه یک پدیده ، آرامش نفــس و اطمینان قلبی بیشتری یابـــد؛ بنابراین به

 بحــث و بررسی دربارۀ حکمت ها و آثار غیبت حضرت مهدی(عج) می پردازیـــم و

 به روایــــات مربوط به آن اشاره می کنیم.

حفظ جان امام

یکی از عواملی که سبب کناره گیری پیامبران  از قوم خود می شد، حفظ جان خویش 

بود.

 آن ها برای اینکه بتوانند درفرصتی دیگررسالت خود را به انجام برسانند درشرایطی 

که مورد تهدید قرارمی گرفتند، پنهان می شدند؛ همان گونه که پیامبراسلام(ص) از مکه

 بیرون رفت و در غار پنهان شد . البته همه این ها به دستور واراده خداوند است.

درباره حضرت مهدی(عج) وعلت غییبت  او نیز در روایات متعدد، چنین امری بیـــان

 شده است.

امام صادق(ع) فرمود:

«امام منتظر، پیش از قیام خود، مدتی از چشم ها غایب خواهد شد».

از حضرت دربارۀ علّت ان سوال  شـــد. حضرت فرمود: « بر جانِ خویــــش بیمـناک 

است».**

شهادت آرزوی مردان خداست؛ ولی شهادتی مطلوب است که در میدان انجام وظیــــــفه 

الهی و به صلاح جامعه و دین خدا باشد؛ امّا آن گاه که کشته شدن فرد ، به معنـــــای از

 دست رفتن اهداف باشد، ترس از قتل ، امری عقلی وپسندیده است. کشته شدن امــــــام

 دوازدهم  که آخرین ذخیره الهی است، به معنای فرو ریختن کعبه آمال و آرزوی تمــام

 انبیاء و اولیاء (ع) و تحقق نیافتن  وعده پروردگار در تشکیل حکومت عدل جهانـــــی 

است.

استقلال ونبودن تحت پیمان دیگران

آن ها که به دنبال ایجاد یک تحوّل و انقلاب هستند به ناچار در ابتدای قیام با بعضی از

مخالفان، عهد و پیمانی می بندند تا بتوانند اهداف خود را دنبال کنند؛ ولی مهدی موعود

(عج) آن مصلح بزرگی است  که در راه برپایی انقلاب وحکومت عدل جهانی با هیــچ

 قدرت  ستم گری سازش نخواهد کرد؛ زیرا مطابق روایـات فـــراوان ، او مامــور بـه

 مبارزه قاطع وآشکار با همه ظالمان است . به همین سبب تا آماده شدن شرایـط انقلاب

، در غیبت می رود تا مجبور نباشد با دشمنان خدا عهد وپیمانی ببندد.

در روایتی از امام رضا (ع) علت غیبت ، این گونه بیان شده است:

برای اینکه آن زمان که با شمشیر قیام می کند ، کسی بر عهده او [امام مهدی(عج)]بیعتی

نداشته باشد.***

آزمایش مردم

امتحان کردن مردم، یکی از سنّت های خداوند است. او بندگان حود را به اسباب گوناگون

می آزماید تا میزان استواریشان در مسیر حق روشن شود . البته نتیجه امتحـــــــان برای 

خداوند معلوم است؛ ولی در کوره آزمایش ها، این بندگان هستند که ساخته می شوند و به 

جوهر وجود خود پی می برند.

امام کاظم (ع) فرمود:

هنگامی که پنجمین فرزندم غایب شد ، مواظب دین خود باشید  تا کسی شمـــا را از آن 

بیرون نکند. برای صاحب این امر[= امام مهدی(عج)] غیبتی خواهد بود که گروهی از

پیروان او، ازاعتقاد خود دست بر می دارند. این غیبت، آزمونی است که خداونــد با آن

 بندگانش را می آزماید.****

تادیب مردم

وقتی امّت، قدر پیامبر وامام را نشناسند و وظایف خود را در برابر او انجام ندهند، بلکه

 اوامر او را نا فرمانی کنند، رواست که خداوند، پیشوای ایشان را از آن ها جدا کند، تـا 

به خود آیند و در روزگار غیبت او، ارزش و برگت وجود او را دریابند. در این صورت

، غیبت امام به مصلحت ات است ؛ گرچه آن ها ندانند و درک نکنند.

امام باقر(ع)فرمود:

وقتی خداوند همراهی و همنشینی ما را برای قومی خوش ندارد ما را از میان آنهـــــا بر

 گیرد.*****

گفتنی است که در روایات ، نکته های دیگری نیز درباره علت غیبت امام دوازدهم (عج)

 بیان شده اند که برای رعایت اختصار  از ذکر آن ها خودداری می کنیم. آنچه مهم است،

 اینکه همان گونه  که پیش از این گذشت، «غیبت» سرّی از اسرار الهی است و عــلت

 اصلی واساسی آن پس از ظهور آشکار خواهد شد و آنچه بیان شد، عواملی اســـت که 

درغیبت امام عصر(عج) تاثیر گذار بوده است.

منابع و توضیحات:

*همان، ج2، باب44، ح11، ص204.

**همان، ح7، ص233.

***همان، ح4.

****الغیبه طوسی ،فصل5، ح284، ص237.

*****علل الشرایع، ص244، باب179.