ادعیه وزیارات مهدوی(1) -سیمای حضرت مهدی(عج) در اعیه وزیارات

 ادعیه وزیارات مهدوی(1)

سیمای حضرت مهدی(عج) در اعیه وزیارات

بدون شک ، دعا های رسیده از معصومان (ع) گنجینه بی پایان معارف وسرچشمه 

جوشانِ حکمت های ناب برای همه حق جویان و تشنگان معرفت و سعـادت است؛

زیرا آن بزرگواران قلّه باند ودریای بی کران علوم و حکمت هـای الهی و بـاب علم 

پیـامبر اکرم (ص) هستند. به راستی اگر اندیشه وسخن و مناجـات آ ن هـا به مـا 

نمی رسید، دست ما از بخش عمده ای از معارف آسمانی،کوتاه بود.*1

ائعیه وزیاراتمهدوی نیز در همان حال که مناجات با خدا وعـرض ارادت واخلاص به 

محضر ولی ّزمان وحجّت دوران است، سندی محکم برای شناخت بیشتر و عمیق تر

از شخصیّت امام عصر(عج) ومسائل مربوط به آن بزرگـوار – نظیر غیبـت، انتظار و 

ظهور – است.

در این بخش ، سیمای مهدی(عج) را در اینه دعا وزیارت بررسی می کنیم:

الف . ویژگی های شخصی حضرت مهدی(عج)

در بسیاری از ادعیه و زیارات ، امام مهدی(عج) به نام و نسب و تبـار معرفی شده

است؛ یعنی او فردی معین، زندهو شنـاخته شده است، نه آرمـانی که در آینـده، 

متولد شده وقیام خواهد کرد

برخی از این ویژگی ها عبارتند از:

1 . او، از نسل پاک پیـامبر اکرم (ص) و از فرزنـدان علی (ع) و

 فاطمه(ع) است.

در دعای ندبه می خوانیم:

اینَ ابنُ النَّبِیِ المُصطَفَی، وَ ابنُ عَلِیٍّ المُرتَضَی، وَ

 ابنُ خَدِیجَةَ الغَرَّاءِ،وَ ابنُ فَاطِمَةَ الکُبرَی؛

کجاست پسر پیامبـر برگزیده و پسر علیّ مرتضی و پسر خدیجـه،

 آن صاحب سیماس نورانی و پسر فاطمۀ کبری؟

2 . او، همنام رسول خدا (ص) و از عترت پاک او است.

در دعای عهد آمده است:

فَاظهِرِ اللَّهُمَ لَنَا وَلِیَّکَ وَ ابنَ بِنتِ نَبِیِّکَ المُسَمَّی

بِاسمِ رَسُولِک؛

خدایا!آشکار کن برای ما ولی خود و پسر دختر پیامبرت را؛ همان

که به نام پیامبرت نامیده شده.

در دعای ندبه نیز آمده است:

اینَ بَقِیَّةُ اللَّهِ الَّتِی لَا تَخلُو مِنَ العِترَةِ الهَادِیَة؛

کجـاست بقیة الله [= ذخیرۀ خدا] که از عتـرت هدایت گر، بیرون

 نیست؟

3 . او، فرزند حسن بن علی العسکری (ع) است.

رَضِیتُ بِاللَّهِ رَبّاً وَ بِالاِسلَامِ دِیناً وَ بِالقُرآنِ کِتَاباً وَ

بِمُحَمَّدٍ نَبِیّاً وَ بِعَلِیٍّ وَلِیّاً وَ الحَسَنِ وَ الحُسَینِ .....

وَ الحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ وَ الحُجَّةِ بنِ الحَسَنِ ائِمَّةً؛*2

خدای را به پروردگاری پسندیدم و اسـلام را به عنـوان دین خود 

پذیرفتم و راضی شدم به اینکه محمد(ص) پیامبر وعلی(ع) امـامم

باشد وحسن وحسین ..... وامام حسن بن علی وحجت بن الحسـن

(ع) امامان من باشند.

ب . ویژگی های شخصیتی حضرت مهدی (عج)

به راستی مهدی (عج) چه جایگاهی در عالم دارد؟ مقـامـات وشئون او کدامنـد و 

صاحب چه اوصـاف و ویژگی هـایی است؟ پاسخ  به این پرسش هـا چهرۀ روشن و

شفـافی از موعود قرآن را آشکار می کندو چنین معرفتی سبب انس وعلاقه بیشتر

و نیز اطاعت وتسلیم در برابر آن حجّت الهی است.

در ادعیه و زیـارات مهدوی، آن بزرگوار بـا لقب هـا و اوصـاف و مقامات گوناگونی 

معرفی شده است که بخشی از آن ها را می آوریم:

1 .القاب امام عصر(عج)

در ادعیه مهدوی ، آن بزرگوار با لقب هایی مانند مهدی، هادی، قائم، عدل منتظَر، 

صاحب الزمان، منصور، مضطّر، حجة الله و بقیة الله*3 معرفی شده است.

در دعای افتتاح*4 می خوانیم:

اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی وَلِیِّ امرِکَ القَـائِمِ المُوَمَّـلِ وَ 

العَدلِ المُنتَظَر ....؛

خدایا ! بر ولی امرت درود فرست؛ همان قیام کنندۀ مورد آرزو و

عدالت ِ مورد انتظار.

در زیارت آل یاسین آمده است:

السَّلَامُ عَلَیکَ یَا بَقِیَّةَ اللَّهِ فِی ارضِه؛

سلام بر تو ای باقی مانده، [حجت های] خدا در زمین؛

2 . اوصاف امام عصر(عج)

در ادعیه مهدوی،آن حضرت با صفاتی معرفی شده است که هر یک ازآن ها معرّف

شخصیت آن عزیز است و موجب تقویت اعتقاد به او و اونس و ارتباط بیشتر با آن 

بزرگوار می شود.

برخی از اوصاف آن حضرت عبارتند از:

«العَلَم المَنصُوب»

به معنای پرچم بر افراشته ؛ زیرا وجود شریفش پرچم هدایتی

 است که حق طلبان را به حقیقت راهنمـایی می کند و بـدون 

هدایت او، انسـان ها درفتنـه ها و انحـراف های دوران غیبت 

گرفتار می شوند.

در زیارت آل یاسین می خوانیم:

السَّلَامُ عَلَیکَ ایُّهَا ....العَلَمُ المَنصُوب.

********

«سَفینَةُ النَّجاة»

به معنای کشتی نجات ؛ زیرا که هر کس به امامت آن عزیز ریا،

 اعتقاد داشته و ملتزم به اطاعت از او باشد ، اهل نجات خواهد 

بود و راهی جز این راه وجود ندارد.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی خَلِیفَتِکَ فِی بِلَادِکَ .... سَفِینَةِ 

النَّجَاةِ وَ عَلَمِ الهُدَی؛*5

خدایا ! بر خلیفه ات در همه شهرها ، درود فرست .... که کشتی

نجات و پرچم هدایت است.

نکته جالب ، اینکه این لقب درباره امام حسین (ع) نیز آمده

است؛ آنجا که پیامبر اکرم(ص) می فرماید:

ان الحسین مصباح هدیً وسفینة نجاة؛*6

به راستی که حسین چراغ هدایت وکشتی نجات است.

*********

«وارث علوم النبین»

به معنای میراث برِ دانش های پیامبران؛ زیرا امام مهدی(عج)

 آخرین حجت الهی و عصاره تمام انبیا و اولیا  است و مطابق

روایات آنچه از علوم الهی بر پیامبران خدا نازل شــده است،

 همه اش نزد مهدی(عج) جمع گردیده است.*7

در زیارت سرداب مقدس خطاب به امام عصر (عج) آمده است :

السَّلَامُ عَلَیکَ یَا وَارِثَ عُلُومِ النَُبِیِّین

ودر زیارت آل یاسیـن ، علـم ودانـش آن حضـرت این چنیـن 

توصیف شده است:

السَّلَامُ عَلَیکَ ایُّهَا ....العِلمُ المَصبُوب؛

سلام بر تو ای دانش ریزان و فراگیر!

و درجای دیگر آن حضرت به عبـارتِ«عَیبَةَ عِلمِه» معـرفی شـده 

است که به معنای مخزن علم خداست.*8

*************

«معصوم ومنزّه از هر عیب»

وجود شریف حضرت مهدی (عج) از هر گناه وآلودگی، پاک و

از هر گونه پلیدی، دور است؛زیرا او حجـت برگزیـده خـدا و

راهبر و راهنمای همه مردمان است.

در دعای امام رضا(ع) آمده است:

عَصَمتَهُ مِنَ الذُّنُوبِ وَ بَرَّاتَهُ مِنَ العُیُوبِ وَ طَهَّرتَه

مِنَ الرِّجسِ وَ سَلَّمتَهُ مِنَ الدَّنَس؛*9

[خدایا!] او را از گنا هان حفظ کردی و از هر عیبی پیراستی و از

هر پلیدی پاک فرمودی و از هر نا پاکی ایمن ساختی.

************

«مفزع و پناهگاه مردمان»

امام مهدی(عج) ملجا و پناهگاه همه مردم و به ویژه شیعیـان 

است که در سختی ها و بلاها بهترین دستگیر و مهـم ترین و 

مطمئن ترین تکیه گاه است .

در دعای عهد آمده است:

وَ اجعَلهُ اللَّهُمَّ مَفزَعاً لِمَظلُـومِ عِبَادِکَ وَ نَاصِـراً

 لِمَن لَا یَجِدُ لَهُ نَاصِراً غَیرَک؛

خداوندا! او را فریادرس بندگان مظلومت قرار بده ویاور آنان که 

جز تو یاری ندارند.

ودر دعای ندبه می گوییم :

اللَّهُمَّ وَ نَحنُ عَبِیدُکَ التَّائِقُونَ اِلَی وَلِیِّکَ المُذَکِّرِ

بِکَ و بِنَبِیّکَ خَلَقتَهُ لَنَـا عِصمَةً وَ مَلَاذاً، وَ اقَمتَهُ 

لَنَا قِوَاماً وَ مَعَاذا؛

خدایا ما بندگان توایم که مشتاق ولیّ توهستیم که ما را به یاد تو

و پیامبرت می آورد. تو او را برای عصمت ونگهداری و پناه دین

و ایمان ما آفریدی و او را برای ما پشتیبان و پناهگاه قرار دادی.

3. مقامات و شئون امام مهدی(عج)

سیر و مطالعه ادعیه مهدوی، سیمایی از مقامات آن حضرت را بیان می کند و باب 

معرفتی را به روی معتقدان به آن حضــرت می گشـاید که برخی از آن هــا را

 می آوریم:

الف . خلیفة الله، حجة الله

در فراز های زیارت آل یاسین آمده است:

السَّلَامُ عَلَیکَ یَا خَلِیفَةَ اللَّهِ وَ نَاصِرَ حَقِّهِ، السَّلَامُ

 عَلَیکَ یَا جُجَّةَ اللَّهِ ئَ دَلِیلَ اِرَادَتِه؛

سلام بر تو ای خلیفه خدا ویاری گر حق او!سلام بر تو ای حجت

 الهی و راهنمــای اراده او! 

روشن است که جایگاه خلیفة اللهی وحجت خدا بودن، از عالی ترین منازلی است

 که خداوند برای امام مهدی(عج) مقرر فرموده است و او در این جایگاه در زمـانه

خود، بی نظیر ویگانه است.

ب . باب الله، سبیل الله

در زیارت آل یاسین می خوانیم:

السَّلَامُ عَلَیکَ یا باب الله؛

سلام بر تو ای درگاه خدا.

ودر زیارت صاحب الامر می خوانیم:

السَّلَامُ عَلَیکَ یَا سَبِیلَ اللَّهِ الَّـذِی مَن سَلَـکَ

 غَیرَهُ هَلَک؛

سلام برتو ای راه خدا که هر کس جز آن راه را برود، هلاک شده

 است.

تعبیر « باب خدا » گویای این حقیقت است که هر کس بخواهد به خدا برسـد و امر 

او را اطاعت کرده،رضایت او را به دست آورد، باید از مسیر اعتقاد به مهدی و امامت

او و فرمانبرداری کامل از او به این هدف دست یابد، چنانکه عبــارت « سبیل الله» 

همین امر را می رساند که تنها رسیدن به خدا وقرب او ، ایمان و اعتقاد و اطاعت از

ولی خدا یعنی امام عصر(عج) است. این مرتبه بزرگ نیز از منازل و مقامات ویژه ی

امام عصر(عج) است.

ج . میثاق الل، وعد الله 

در زیارت آل یاسین آمده است:

السَّلَامُ عَلَیکَ یَا مِیثَاقَ اللَّهِ الَّذِی اخَذَهُ وَ وَکَّدَهُ،

 السَّلَامُ عَلَیکَ یَا وَعدَ اللَّهِ الَّذِی ضَمِنَه؛

سلام بر تو ای عهد و پیمان الهی که خداوند، آن را از خلق گرفته

و محکم گردانیده است! سلام بر تو ای وعده خدا که خـود آن را

ضمانت فرموده است!

عبارت «میثاق الله» یعنی مهدی(عج) مظهرتامّ و تمام عهدوپیمانی است که خداوند

 از بندگان گرفته است وتعهّد مردم نسبت به مهدی(عج) به منزله پای بندی ایشان

 به همه دین و شریعت الهی است؛ چنانکه وانهادن او و جدایی از او به منـزله زیر پا 

گذاشتن همه عهد و پیمان های خداست.

عبارت« وعدالله » نیز به این معناست که مهدی (عج) مصداق روشن وعده ی خدا در

قرآن مبنی بر حاکمیت صالحان و فراگیری ارزش ها و خوبی ها بر گستره زمین است.

او همان موعود بزرگ الهی است که ظهورش تحقق بخش آرمان تمام انبیـا و اولیـا و 

احیا کننده شریعت و کتاب آسمانی است. آری؛ او وعده تضمین شده خدا و مـوعـود

حتمی همه کتب آسمانی است که هیچ چیز مانع از ظهورش نخواهد شد.

د . عین الله الّناظره

در دعایی که از امام رضا (ع) نقل شده آمده است: 

وَ عَینِکَ النَّاظِرَةِ عَلَی بَرِیَّتِکَ وَ شَاهِـدِکَ عَلَی

 عِبَادِک؛*10

او که چشم بینای توست بر آفریده هایت و شاهد وگواه توست 

بر بندگانت .

نیز در صلوات ضرّاب اصفهانی آمده است:

اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَی وَلِیِّکَ...وَ خَلِیفَتِکَ فِی ارضِکَ

، وَ شَاهِدِکَ عَلَی عِبَادِکَ؛

خدایـا! درود فرست بر ولیّت ... و خلیفه ات در زمین و شاهد و

گواه تو بر بندگانت.

این عبارات، بیانگر این است که امام مهدی(عج) به عنوان حجت و نماینــده خدا، 

دیده بان خدا نیز هست و اعمال مردم در پنهان و آشکار، بر او پوشیـده نــیست؛

بلکه او شاهد وناظر بر تمام اعمال است. باور این حقیقت به تربیت نفس وتهـذیب

وپاکی مردم، بسیار کمک می کند.

در سخنی از امام مهدی (عج) آمده است که فرمود:

فَاِنَّا نُحِیطُ عِلماً بِانبَائِکُم وَ لَا یَعزُبُ عَنَّا شَیءٌ مِن

اخبَارِکُم؛*11

علم ما احاطه دارد به احوال شما و هیچ چیز از اخبار شمـا بر ما 

پوشیده و پنهان نیست.

^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^

منابع وتوضیحات:

*1 کتاب گران سنگ صحیفه سجادیّه نمونه روشن این ادّعاست که به اعتراف

   همگان ، مجموعه ای بی نظیر و تحسین بر انگیز است.

*2 من لا یحضره الفقیه ، ج1 ، ص327؛ مفاتیح الجنان ، تعقیبات مشترکه بعد از 

   هر نماز.

*3 القاب «مهدی»،«حجة الله»،«صاحب الزّمان»،«هادی» در دعای استغاثه به امام

   زمان (عج) و القاب«منصور»و«مضطّر»در دعای ندبه آمده است.

*4 این دعا در شب های ماه رمضان خوانده می شود و در بخش اعمال شب های 

  ماه رمضان در کتاب مفاتیح الجنان آمده است.

*5 دعای بعد از زیارت آل یاسین.

*6بحارالانوار، ج36، ص204، ح7.

*7 البلد الامین، ص284.

*8 معانی الاخبار، ص35.

*9جمال الاسبوع، ص506، صحیفه مهدیّه، بخش ششم، ص343.

*10 صحیفه مهدیّه، بخش4، ص267.

*11احتجاج طبرسی، ج2 ، ص497.

ادعیه وزیارات مهدوی(1)- سیری در ادعیه وزیارات مهدوی

 ادعیه وزیارات مهدوی(1)

«دعا» به معنای خواندن و مناجات با خدا ، از مهم ترین عبادات است که در قرآن 

کریم و روایات معصومان (ع) جایگاه بسیار والایی دارد.

قرآن کریم می فرماید:

(قُل ما یَعبَوُا بِکُم رَبّی لَو لا دُعاوُکُم)؛*1

بگو: اگر دعایتان نباشد ، پروردگارم به شما توجهی نمی کند.

و پیامبرخدا (ص) فرموده است :

الدُّعَاءُ مُخُّ العِبَادَة؛*2

دعا مغز عبادت است.

اهمیت دعا به دلیل ارتباط معنوی و روحانی ای است که در قالب راز ونیاز با خالق و

پروردگار عالم به دست می آید. به عبارت دیگر، آدمی در حال دعـا از همه چیـز و 

همه کس منقطع وبه عالم غیب و ملکوت متصل می شود و رحمت وفیـض بی کران 

الهی را برای خود جلب می کند و این فرصتی بی نظیر و دستـاوردی بی بدیل است 

که در بحران ها و طوفان ها بهترین پناهگاه بندگان خداست.

دوره غیبت نیز دوره فتنه ها ودوره خطرها وانحراف هاست . پیروان امام غایب باید

در تمام فراز و نشیب عصر غیبت، نگهبان عقاید خود باشند و هم مراقب رفتارهای

خود که مبادا از چارچوب پیروی از امام، بیرون رونـد و گرفتـاردام های شیاطیـن

شوند یکی از مهم ترین وسائل  و دستاویزها ، دُعا وارتباط با خدا و نیـز ارتبـاط با 

امام است تا اینکه او را از یاد نبرید و در قالب ذکر و دعا و زیارات با او پیوند داشته

باشند .

امام صادق (ع) فرمود:

«سَتُصِیبُکُم شُبهَةٌ فَتَبقَونَ بِلَا عَلَمٍ یُـرَی وَ لَا

 اِمَامِ هُدًی لَا یَنجُو مِنهَـا اِلَّا مَن دَعَـا بِدُعَـاءِ

 الغَرِیقِ».

قُلتُ وَ «کَیفَ دُعَاءُ الغَرِیقِ؟» قَالَ:« تَقُولُ : یَا

 اللَهُ یَا رَحمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ القُلُوبِ ثَبِّت

 قَلبِی عَلَی دِینِک»؛*3

«شبهه ای به شمـا خواهد رسید و شمـا بدون راهنمـا و امـامی

هدایت کننده باقی خواهید مـاند از آن شبهه، کسی نجـات پیدا

نمی کند، مگر آن کس کع با «دعای غریق» خـدا را بخـوانـد ». 

راوی گوید: «دعـای غریق چگـونه است ؟» امـام می فرمـاید : 

«می خوانی: ای خدا ای مهربان ! ای بخشنده! ای دگرگون کننده

قلب ها! قلب مرا بر دین خود [وپیروی از آن ] ثابت بدار».

در این دعا تاکید شده است که در زمان غیبت آن امامی که پرچم هدایت است باید

برای ثبات قدم واستواری بر دین خدا، دعا کنیم واین ، نشانگر جایگاه مهم دعاست.

امام عسکری (ع) فرمود:

وَ اللَّهِ لَیَغِیبَنَّ غَیبَةً لَا یَنجُو فِیهَا مِنَ التَّهلُکَةِ اِلَّا

مَن یُثَبِّتُهُ اللَّهُ عَلَی القَولِ بِاِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ لِلدُّعَاءِ

 بِتَعجِیلِ فَرَجِه؛*4

او غیبتی طولانی خواهد داشت که در آن [غیبت]هیچ کس نجات

نمی یابد ، مگر کسی که خدای تعالی اورا در اعتقـاد به امامـت 

ثابت بدارد و در دعا  به تعجیل فرج، موفّق سارد.

البته از زاویه دیگر ، دعا کردن برای امام عصر (عج) یک وظیفه مهم برای منتظران 

آن حضرت است که مورد عنایت ویژه امامان (ع) بوده است.

در روایات آمده است که حضرت امـام رضـا (ع) به دعـا کردن 

برای صاحب الامر (عج) امر می کرد و می فرمود: این گونه برای

 او دعا کنید:

اللَّهُمَّ  ادفَع عَن وَلِیِّـکَ وَ خَلِیفَتِکَ وَ حُجَّتِـکَ

عَلَی خَلقِـکَ ...... وَ احفَظهُ مِن بَینِ یَدَیهِ وَ مِن

خَلفِهِ وَ عَن یَمِینِهِ وَ عَن شِمَـالِهِ وَ مِن فَوقِـهِ وِ 

مِن تَحتِه..... ایِّدهُ بِنَصرِکَ العَزِیزِ وَ ایِّدهُ بِجُندِکَ

 الغَـالِبِ ......وَ وَاالِ مَن والاهُ وَ عَـادِ مَن عَـادَاهُ

...... ؛*5

خدایا ![هر بلایی را ] دور کن از ولیّت و خلیفه ات و حجّت خود

بر بندگانت .... و او را از پیش رو و از پشت سر و از راست وچپ

و از بالا و پایین، حفظ فرما....و او را به نصـرت غالب خود، یاری

کن وبه لشکر پیـروز خود تاییـد فرمـا .... ودوست دار هرکس که 

دوستش دارد و دوشن دار هر که با او دشمنی ورزد....  .

بنابر این دعا کردن و ارتباط معنوی و روحانی با امام غایب ، یکی از اصول رفتـاری

 شیعه  در عصر  غیبت است که آثار و فواید فراوانی دارد.

سیری در ادعیه وزیارات مهدوی

قبل از بحث و بررسی درباره متون ادعیه و زیارات مهدوی ، مناسب است نگاهـی 

کلّی به این موضوع بیفکنیم:

1 . در این بحث ، مقصود ، بررسی دعااها و نیز زیارات مهدوی است . دُعا به معنای 

خواندن خدا ودر خواست از اوست و زیارت یعنی سلام دادن به امام و عرض ارادت 

و اخلاص به محضر او.

برای مثال در دعای سلامتی حضرت، روی سخن و مناجات با خدای مهربان است  و

 از او می خواهیم که برای اماام عزیز ما نگهبان ودیده بان  و راهنما و یاور باشد؛*6

ولی در زیارت آل یاسین که با امام زمان (عج) سخن می گوییـم آن حضـرت را بـا

اوصاف و ویژگی های فراوانش مورد خطاب قرار داده،در هر فراز به محضر نورانی اش

 سلامی تقدیم می کنیم و محبت و ارادت خود را اعلام می نماییم .

2 . دعا ها و زیارات مهدوی دو بخش است:

الف . ادعیه و زیاراتی که از امام مهدی(عج) نقل شده است و در عصر غیبت صغرا

به وسیله نائبان خاص حضرت به دست شیعه رسیده است؛ مانند زیارت آل یاسین

و دعای فرج.

ب . ادعیه و زیاراتی که از معصومان (ع) ودر باره امام مهدی(عج) نقل شـده است؛

مثل دعای عهد و زیارت صاحب الامر(ع) در سرداب مقدس سامراء.*7

3 . دعـا کردن برای امـام مهدی(عج) و توسّل به آن حضرت و زیارت آن بزرگوار، 

زمان ومکـان خـاصی ندارد. شیعیـان ومنتظـران آن عزیز، در هر زمان و مکـانی 

می توانند با او نجوایی داشته و درود و سلام خود را به محضرش تقدیم کنندو عهد

وپیمان خود را با او تجدید نمایند؛ گر چه از روزهای هفته، روز جمعه مطابق روایات

 به امام عصر(عج) اختصاص یافته است.*8 بنـابراین برای این روز، زیـارتی خـاص

نقل شده است که با عنوان زیارت امام زمان در روز جمعه خوانده می شــود *9 از

میان این دعاها ، «دعای ندبه» نیز برای جمعه وارد شده است و نیز در اوقات شبانه

روز ، زیارتی برای آن حضرت پس از نماز صبح ذکر شده است.*10

در میان مکان ها نیز باید گفت: زیارت امام مهدی (عج) در هر مکانی به ویژه مکان

های مقدّس  - مانند مساجد و مشاهد مشرّفه معصومان (ع) – منـاسب است؛ ولی

در سرداب مقدّس سامراء  به ویژه زیاراتی خاص روایت شده است.

گفتنی است که در برخی از روایات، توسّل به ساحت قدسی امام عصر(عج) در قالب

نماز امام زمان (عج) با آداب خاصی وارد شده است که در مسجـد سهله*11و مسجد 

جمکران1*12 و یا مکان های دیگر انجام می شود.

4 . در کتاب هـای ادعیه و زیـارات که علمای شیعه مانند سید بن طاووس و علامه 

مجلسی و شیخ عباس قمی تالیف کرده اند،*13 دعا ها  وزیارات بسیاری برای امـام 

زمان (عج)نقل شده است*14 که مـواردی از آن ها مورد توجّه و توصیـه خـاص آن 

عالمان بوده و در میان شیعیان شهرت بیشتری یافته است.

منـاسب است در اینجـا فهرست کوتـاهی از ادعیه و زیارات مهدوی را که در کتاب 

مفاتیح الجنان آمده است بیان کنیم تا موجب آشنایی و انس بیشتر علاقه مندان، با

این مجموعه باشد:

1 . زیارت امام زمان (عج) در روز جمعه(باب اول ، فصل پنجم)

2 . زیارت آل یاسین(باب سوم، فصل دهم)

3 . زیارت امام زمان(عج) در سرداب مقدس سامراء  (باب سوم ، فصل دهم)

4 . استغاثه به امام زمان (عج)«سلام الله الکامل التّام »(باب اول ،فصل هفتم)

5 . صلوات بر ولی الامر المنتظر«عج»(باب سوم، فصل دهم)

6 .دعای«اللهم ارزقنا توفیق الطاعة»(باباول، فضل هفتم)

7 . دعای سلامتی امام زمان«عج»[اللهم کن لولیک](بخش اعمال ماه رمضان ، در

 اعمال شب بیست و سوم)

8 .دعای«اللهم ارزقنا تئفیق الطاعة»(باب اول، فصل هفتم)

9 . دعای ندبه(باب سوم، فصل دهم)

10 .دعای عهد(باب سوم ، فصل دهم)

11 . دعای امام رضا(ع)برای امام زمان«عج»(باب سوم، فصل دهم)

12 . دعای غیبت امام زمان«عج»(ملحقات مفاتیح الجنان)

^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^

منابع و توضیحات:

*1   سوره فرقان، آیه 77.

*2 بحارالانوار، ج90، ص300.

*3 همان، ج52، ص149.

*4 همان.

*5 همان، ج92، ص330.

*6 متن دعا این است: اللهم کن لولیک الحجة بن الحسن صلواتک علیه و علی ابائه

فی هذه الساعة و فی کل ساعة ولیاً و حافظا و قائدا وناصرا ودلیلا وعینا حتی تسکنه

ارضک طوعا و تمتعّه فیها طویلا (مفاتیح الجنـان – اعمـال شب بیست و  سـوم ماه 

رمضان).

*7 این سرداب در منزل امام عسکری (ع) در سـامراء قرار داشته که محل عبـادت 

آن حضرت نیز بوده است.

*8 بحارالا نوار، ج7، ص59ف ح3.

*9 این زیارت بااین فرازها شروع می شود: السّـلام علیک یـا حجة الله فی ارضـه،

السلام علیـک یـا عین الله فی خلقـه، السلام علیـک یـا نور الله الـذی یهتدی به

المهتدون و یفرّج به عن المومنین ...(مفاتیح الجنان، فصل پنجم، زیارات ائمه(ع) در

ایام هفته)

*10 این زیارت در مفاتیح الجنان پس از دعای ندبه، نقل شده است.

*11مسجد سهله از مساجد بسیار مهم و مقدس است که مطابق روایات ، منزل امام

عصر(عج) در دوره ظهور خواهد بود و از دیر زمان ، مورد توجه امـامـان (ع) و نیـز

 علمای شیعه بوده است و برای عبادب و نماز و دعا ویژگی و آداب خاصی دارد.

*12 مسجد جمکران در نزدیکی شهر قم است که طبق نقل شیـخ صدوق در کتـاب

تاریخ قم به دستور امام عصر(عج) بنـا شده است ودر طول سالیان متمـادی مـورد 

توجه علما و صالحان بوده است.

*13کتاب سید بن طاووس  اقبـال و کتـاب مرحـوم مجلسـی زادالمعـاد نام دارد و

مفاتیح الجنان نیز تالیف شیخ عباس قمی است که معروفترین کتاب ادعیه و زیارات

و اعمال است.

*14 بعضی از معاصران ، مجموعه ادعیه وزیارات مهدوی را در صحیفـه ای با عنـوان 

صحیفه مهدیّه گردآوری کردند. 

جانشین عاشورایی شمس العالم به دنیا آمد میلاد امام سجاد مبارک

فرخنده میلاد امام سید الساجدین مبارک

فرخنده میلاد سید ساجدین امام زین العابدین(ع) برمولای خوبان ودوستداران آن حضرت مبارک...