مهدویت -فواید امام غایب (پایداری مکتب)

فواید امام غایب

 پایداری مکتب

هرجامعه ای برای حفظ تشکیلات خودوادامه راه تا رسیدن به مقصد، به وجود رهبری

 آگاه نیاز دارد، تا اجتماع، تحت نظر وفرماندهی او در مسیر صحیـــح، حرکت کند.

وجود رهبر، پشتـــوانه بزرگی برای افراد است ، تا در یک سازمانـــــــــــدهی منظّم ،

 دستاوردهای قبلی را حفظ کنند و به تقویت برنامه های آینده، همّت گمارند. رهبـــــر

  زنده وفعّال ، گرچه در میان جمعیـــــت وافراد خود نباشد ، از ترسیم خطـوط اصلی

  و ارائه راهکارهای کلّی ، کوتاهی نمـی کند و به واسطــــــه های گوناگون ، دربــارۀ

  راه های انحرافی ،هشدار می دهد.

امام عصر(عج)  در غیبت است؛ ولی وجود او عامل جدّی برای حفظ مکتب شیعـــــه

 است . او با آگاهی کامل از توطئه های دشمنان ، به شیوه های مختلــــف ، مرزهای 

فکری  شیعیان را پاسداری می کند و آن گاه که دشمن فریبکاربا وسیله ها وابزارهای

 گوناگون، اصول مکتب و اعتقادات مردم را نشانه می گیرد، با هدایت وارشاد عالمان

 

و برگزیدگان، راه های نفوذ اورا می بندد.

برای نمونه عنایت حضرت مهدی(عج) به شیعیان بحرین را از زبان علّامه مجلسی* 

می شنویم:

در روزگار گذشته ، فرومانروایی ناصبی بر بحرین حکومت می کرد که وزیرش در

 دشمنی با شیعیان ، گوی سبقت را از او ربوده بود. روزی وزیربر فرمانروا وارد شد

 واناری را به دست او داد که به صورت طبیعی ف این واژه بر پوست آن نقش بسته

 بود:«لا اله الا الله محمَد رسول الله، ابوبکرو عمر و عثمان و علی خلفاء رسول الله»

. فرمانروا از دیدن آن بسیار در شگفت شد و به وزریر گفت:« این،  نشانه ای آشکار

 و دلیلی نیرومند بر بطلان مذهب تشیع است. نظر تو درباره شیعیان بحرین چیست؟»

وزیر پاسخ داد:«به باور من، باید آنان را حاضر کنیم و این نشانه را به آنان ارایــــه

 دهیم.اگر آن را پذیرفتند، از مذهب خود دست می کشند،وگرنه باید یکی ازاین سه کار

 را انتخاب کنند:پاسخی قانع کننده بیاورند یا جزیه**بدهند یا این که مردان شــــان را

 می کشیم زنان و فرزندان شان را اسیر می کنیم و اموالشان را به غنیمت می بریم».

فرمانروا، رای او را پذیرفت و دانشمندان شیعه را نزد خود فرا خواند. آن گاه انار را

 به ایشان نشان داد و گفت:« اگر در این باره دلیلی روشن نیاورید، شما را می کشم و

زنان و فرزندانتان را اسیر می کنم یا این که باید جزیه بدهید». دانشمندان شیعه، از او

 سه روز مهلت خواستند . آنان پس از گفت وگوی فراوان به این نتیجه رسیدند کـه از

میان خود ، ده نفر از صالحان و پرهیزگاران بحرین را برگزینند.آن گاه از میان ایــن

 ده نفر نیز سه نفر  را برگزیدند و به یکی از آن سه نفر گفتند :«تو امشب به ســـوی 

صحرا برو و به امام زمان (عج) استغاثه کن و از او، راه رهایی  از این مصیبـت را

 بپرس؛ زیرا او امام و صاحب ماست».

آن مرد چنین کرد؛ ولی موفّق به زیارت حضرت نشد. شب دوم نیز دوم را فرستادند. 

او نیز پاسخی دریافت نکرد. شب آخر، نفر ســوم را که محمّــدبن عیســی نام داشــت

 فرستادند. او به صحرا رفت و با گریه و زاری از حضرت، کمک خواســت. چــون 

آخر شب شد ، شنید مردی خطاب به او می گوید : " ای محمّدبن عیسی! چرا تــو را

 به این حال می بینم و چرا به سوی بیابان بیرون آمده ای ؟» محمّدبن عیســـی از آن

 مرد خواست که او را به حال خود واگذارد. او فرمود: « ای محمّدبن عیسی! منــــم 

صاحـــب الزمان. حاجــــت خــــود را باز گـــو». محمّــدبن عیســـی گفـــت:«اگر تو

 صاحب الزمانی، داستان مرا می دانی و به گفتن من نیاز نیست». فرمود:« راســـت

 می گویی. توبه دلیل آن مصیبتی که برشما وارد شده است،به این جا آمــــــــده ای».

عرض کرد:«آری؛ شما می دانید چه برما رسیده است و شما امام وپناه  ما هستیــد».

 پس آن حضرت فرمود:« ای محمّدبن عیسی! در خانه آن وزیر – لعنه الله علیــه – 

درخت اناری است. هنگامی که آن درخت، تازه انار آورده بود ، او از گِل ، قالبی به

 شکل انار ساخت. آن را نصف کرد و در میان آن ، این جملات را نوشت. سپـــــس

 قالب را بر روی انار که کوچک بود،گذاشت و آن را بست. چون انار در میـــان آن

 قالب بزرگ شد، آن واژه ها برروی آن نقش بســـت. فردا نزد فرمانروا می روی و

 به او می گویی که من پاسخ تو را در خانه وزیر می دهم. چون به خانه وزیر رفتـید

، پیش از وزیربه فلان اتاق برو . کیسه سفیدی خواهی یافت که قالب گِلی در آن است 

. آن را به فرمانروا نشــــان ده. نشانه دیـــگر این که به فرمانروا بگو : چون انار را

 دونیم کنید، جز دودو خاکستر، چیزی در آن نیست».

محمدبن عیسی از این سخنان بسیار شادمان شد وبه نزد شیعیان بازگشت. روزدیـگر، 

آنان پیش فرمانروا رفتند و هر چه امام زمان (عج) فرموده بود، آشکار شد.

فرمانروای بحرین با دیدن این معجزه به تشیع گروید و دستور داد وزیرحیله گر را به

 قتل رساندند.***

منابع وتوضیحات :

*او از علمای بزرگ شیعه عصر صفوی است که آثار فراوانـــــــی از خود به جای

 گذاشته  که معروفترین آن ها کتاب بحار الانوار است . این کتاب، مجموعــــــه ای 

گران سنگ از کلمات اهل بیت (ع) است که در 110جلد تنظیم شده . وی در ســال

1111ق وفات یافت و در مسجد جامح اصفهان دفن شد.

**پولی که غیر مسلمانانی که در پناه حکومت اسلامی زندگی می کنـــــند، در برابر

 تامین امنیت و برخورداری از امکانات به دولت اسلامی می پردازند.

***بحارالانوار، ج52، ص178.

مهدویت- فواید امام غایب (امید بخشی)

فواید امام غایب

امید بخشی

از سرمایه های مهم زندگی ، امید است . که مایه حیاط و نشاط و پویایی است. وجود

 امام درعالم، موجب امید به آینده ای روشن و سراسر شور و اشتیاق است. شیعـــــه ، 

پیوسته و در طول تاریخ هزارو چهارصدساله ، به انواع بلاها و سختی ها گرفتارشده

 است و آنچه به عنوان نیرویی بزرگ و پشتوانه ای استوار ، او را به ایستادگــــــی و

 تسلیم نشدن و حرکت و تلاش، وا داشته ، امید به آینده سبز مومنان و دین باوران بوده

 است؛ آینده ای که خیالی و افسانه ای نیست؛ آینده ای که نزدیک است و می توانـــــــد 

نزدیکتر باشد؛ زیرا آن که باید رهبری قیام را به عهده گیرد، زنده است وهر لحظه پا 

به رکاب؛ واین؛، من وتو و ماییم که باید آماده باشیم.

مهدویت - فواید امام غایب

فواید امام غایب

صدها سال است که جامعه بشری از فیض ظهور حجت خئا محروم شده  امت اسلامی

 از درک محضر رهبر آسمانی و پیشوایی معصوم، بی بهره مانده است. به راستـــــی 

وجود او در غیبت و زندگی او در پنهانی و دور از دسترس همگان، چه آثاری بــرای 

جهان و جهانیان دارد؟ آیا نمی شد در نزدیکی هــــای دورۀ ظهور ، متولد شود و شاهد

 روزگار سخت غیبت خویش نباشد؟این سوال ومانند آن، ازنبود شناخت دربارۀ جایگاه

امام وحجت الهی سرچشمه می گیرد. به راستی جایگاه امام در مجموعه هستی چگونه

 است؟ آیا همه آثار وجودی او به آشکاربودن او وابسته است؟ آیا او تنها برای رهبری

 و پیشوایی مردمان است یا وجود اوبرای همه موجودات دارای اثر وبرکت است؟

امام محور هستی

از نظر شیعه و براساس تعالیم دینی ، امام ، واسطل فیض رسانی پروردگار به همــــه

 پدیده های جهان آفرینش است. او در نظام هستی محورو مدار است و بی وجـــــود او 

عالم و آدم، جن و ملک وحیوان و جمدی نمی ماند.

 از امام صادق (ع) سوال شد آیا زمین بدون امام باقی می ماند؟حضرت فرمود:

اگر زمین بدون امام بماند هر آینه اهل خود را فرو می برد.*

اینک او در رساندن پیام های خدا به مردم و راهنمایی آن ها به سوی کمال انسانــــــی،

 واسطه است وهر فیض ولطفی در این بخش به سبب وجود او به همگان می رســــــد،

 امری روشن وبدیهی است؛ زیرا از ابتدا خداوند متعال از طریق پیامبران وسپــــــــس 

جانشینان آن ها قافله بشری را هدایت کرده است ؛ ولی از کلمات معصومان استفـــــاده

 می شود که وجود امامان در گستره عالم واسطه ای  برای رسیدن هر نعمت و فیضی

 از ناحیه پروردگار به هر موجود کوچک وبزرگی اســـت . به بیـــان آشکارتر،همـــه 

موجودات،آنچه از فیوضات وعطایای الهی دریافت می کنند، از کاتال امام می گیـرند. 

هم اصل وجودشان به واسطه امام است و هم نعمت ها وبهره های دیگری که در طول

 حیات خود دارا هستند.

در فرازی از زیارت جامعه کبیره که یک دوره امام شناسی است ، این گونه آمده است:

بِکُم فَتَحَ اللهُ و بِکُم یختِم وَ بِکُم ینَزِّلُ الغَیثَ وَبِکُم

 یمسِکُ السَّماءَ اَن تَقَعَ عَلَی الاَرضِ اِلاّ بِاِذنِهِ؛**

[ای امامان بزرگ] خداوند به سبب شما  [ عالم را] آغاز کرد وبه سبب شما [نیز آن را]

 پایان می دهد و به[ سبب وجود] شما باران را فرو می فرستد و به [برکت وجود] شمـا

 آسمان را نگه داشته است از اینکه بر زمین فرود آید، جز به اراده او.

بنابراین آثار وجودی امام تنها به ظهور و آشکاری او خلاصه نمی شود؛ بلکه وجود او

 در عالم – حتّی در غیبت ونهان زیستی – سرچشمه حیات همه موجودات و مخلوقات 

الهی است. خدا خود این گونه خواسته است که او که موجود برتر و کامل تر اســــــت

 واسطه دریافت و رساندن فیوضات و داده های الهی به سایر پدیده ها باشد و در ایــن 

عرصه ، فرقی بین غیبت وظهور او نیست. آری ؛ همگان از آثار وجود امام بهـــــره

 می گیرند و غیبت امام مهدی(عج) در این مساله، خللی ایجاد نمی کند .

جالب اینکه وقتی از امام مهدی(عج) درباره نحوه بهره مندی  از آن حضرت در دوره

 غیبــت، سوال می شود، می فرماید:

وَ اَمّا وَجهُ الانِتِفاعِ بی فی غَیبَتی فَکَا لانِتِفاع

 بِالشَّمسِ اِذا غَیّبَتها عَنِ الاَبصارِ السَّحابُ؛***

بهره مندی از من در روزگار غیبتم ، مانند سود بردن از خورشید است، آن گاه که 

ابرها ، آن ها را از چشم ها پوشانده اند.

تشبیه امام به آفتاب و تشبیه غیبت او به قرار گرفتن خورشید در پسِ ابر، نکـــته های

 فراوانی دارد که به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

خورشید در منظومه شمسی مرکزیت دارد وکرات و سیـــــارات به دور او حرکـــــت 

می کنند؛ چنانکه وجود گرامی امام عصر(عج) مرکز نظام هستی است.

بِبَقائِهِ بَقِیتِ الُّنیا وَبِیمنِهِ  رُزِقَ الوَری وَ بِوُجُودِهُ

 ثَبَتَتِ الارضُ وَالسَّماء؛****

به سبب بودن او دنیا باقی است وبه برکت وجود او، عالم روزی می خورند وبه وجود

 او زمین وآسمان استوار مانده است.

آفتاب، لحظه ای از نور افشانی دریغ نمی کند و هرکس به اندازه ارتباطــــــــــی که با 

خورشید دارد از نورآن بهره می گیرد؛ چنانکه وجود ولی عصر(عج) واسطه دریافتِ

 همه نعمت های مادی ومعنوی است که از ناحیه پروردگار جهان به بندگان می رسد؛

 ولی هر کس به اندازه رابطه خود با آن منبع کمالات ، بهره مند می شود.

اگر این آفتاب  ِپشت ابر هم نباشد ، شدت سرما وتاریکی ، زمین را غیر قابل سکونت

 خواهد کرد؛ چنانکه اگر عالم از وجود امام – گرچه در پشت پرده غیبت  - محــروم 

بماند، سختی ها ونابسامانی ها و هجوم انواع بلاها ادامه زندگی را غیرممکن میکند.

آن حضرت در نامه ای به شیخ مفید خطاب به شیعیان خود می فرماید:

اِنّا غَیرُ مُهمِلینَ لِمُراعاتِکُم وَ لا ناسینَ لِذِکرِکُم وَ

لَولا ذلِـکَ لنَزَلَ بِکُمُ  اللاّواءَ وَاصطَلَمَـــــــکُمُ 

الاعداء؛*****

ما هرگز شما را به حال خود رها نکرده ایم و هرگز شما را از یاد نبرده ایـــم و اگر

 این گونه نبود، حتماً سختی ها وبلاهای فراوانی به شما می رسید و دشمنان، شما را

نابود می کردند.

بنابراین آفتاب امام بر عالم وجود می تابد و به همه هستی فیض می رساند و در این

 میان برای بشریت وبه ویژه جامعه مسلمین و امت شیعه و معتقد به او برکــــــات و

 خیرات بیشتری دارد .که در پستهای بعدی به ترتیب خدمت شمـــــــــا عزیزان قرار 

خواهد گرفت.

**********************************************************************************************

منابع وتوضیحات:

*کافی ، ج1، کتابالحجه، باب ان الارض لا تخلو من حجه، ح10، ص179.

**مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره. توضیح اینکه این زیارت از امام هادی (ع) نقل

  شده است و از نظر سند و عبارات، عالی است وپیوسته  مورد عنایت خاص عالمان 

  شیعه بوده است.

***احتجاج، ج2، ش344، ص542.

****مفاتیح الجنان، دعای عدیله.

*****احتجاج، ج2، ش359، ص598.

مهدویت -ویژگی های غیبت بلند مدت

ویژگی های غیبت بلند مدت

در آخرین روزهای عمر نایب چهارم امام مهدی(عج) در نامه ای

 خطاب به او چنین نگاشت:

بسم الله الرحمن الرحیم. ای علی بن محمد سمری! خداونــد در مصیبـــت وفات تو، به

 برادران دینی ات ، پاداش بزرگ کرامت فرماید؛ چرا کـه تو تا شـش روز دیگـــر به 

سرای باقی خواهی رفت. به کارهایت رسیدگی کن و درباره جانشــین پس از خود به

 کسی وصیت مکن؛ زیرا دوره غیبت کامل [و طولانی] فرا رسیده است. از این پـس

 ظهوری [برای من] نخواهد بود ، مگر پس از فرمان الهی و آن پس از گذشت مدتی 

دراز خواهد بود که دل ها را سختی و قساوت فرا گیرد و زمین از ظلـــم و ستــــم پر 

شود... .*

بنابراین با وفات آخرین نایب خاص امام دوازدهم در سال 329ق دوره غیبت طولانی

 که به«غیبت کبرا» معروف است، آغاز شد. این دوران ،همچنان ادامه دارد تاروزی

 که به خواست خداوند ،  ابرهای غیبت ، کنار رود و جهان از پرتو مستقیم خورشیــد 

فروزان ولایت، بهره مند شود.

همان گونه که گذشت، در دوره غیبت صغرا، شیعیان به وسیله نایبان خاص با امام خود

 رابطه داشتند و با تکالیف الهی خود آشنا می شدند؛ ولی در دوران غیبت کبرا این نوع

 ارتباط قطع شده ، مردم مومن برای شناخت وظایف دینی خود تنهــا به نایبـــان عام آن

 حضرت که همان عالمان دینی وارسته و مراجع بزرگ تقلید هستند، مراجعه می کنـند.

 این جریان، مسیر روشنی اســـت که امام مهـــدی(عج) خود در نامــــه ای به یــکی از 

چهره های مورد اعتماد شیعه، ترسیم فرمود.در فرازی از این نامــه که توســط دومیــن

 نایب خاص امام ابلاغ شد، چنین آمده است:

وَاَمَّا الحَوادِثُ الواقِعَهَ فَارجِعُوا فیها اِلی رُواهِ حَدیثِنا فَاِنَّهُم حُجَّتـی 

عَلَیکُم وَ انَا حُجَّهُ اللهَ عَلَیهم...**

واما در مورد رویدادهایی که [ در آینده ] رخ خواهد داد به راویان حـدیث ما [= فقها]

 رجوع کنید؛ زیرا آن ها حجّت من بر شما هستند ومن حجّت خدا بر آنان هستم... .

امام هادی(ع) در بیان نقش علمای دینی در زمان غیبت فرمود:

اگر نبودند عالمانی که پس از غیبت امام مهدی(عج) مردم را به ســـوی آن حضـــرت

 بخوانند و آن ها را به سوی امامشان هدایت کنند و با حجت ها ودلیل های محــــــــکم 

الهی از دین او [که دین خداست ] حمایت کنند واگر نبودند آن عالمان هوشیــــــار که

 بندگان خدا را از دام های شیطان وشیطان صفتان و از[دشمنی های] دشمنان اهل بیت 

نجات دهند ، هیچ کس نمی ماند مگر اینکه از دین خدا بیرون می رفت؛ ولی ایشـــان 

هستند که سر رشته دل ها[و افکار و عقاید] شیعیان را با استواری در دســــت دارند؛

 آنچنان که کشتی بان ،سکّان کشتی را به دست می گیرد. آن عالمان، برترین[بندگان]

 نزد خداوند متعال هستند.***

منابع و توضیحات:

*همان، ح365، ص395.

**کمال الدین وتمام النعمه، ج2، باب45، ح3، ص236.

***احتجاج، ج1، ح11، ص15.

مهدویت - ویژگی های غیبت کوتاه مدّت

ویژگی های غیبت  کوتاه مدّت

با شهادت امام حسن عسکری(ع) در سال260ق، دوران امامت امام دوازدهم (عج) آغاز

 شد از همین زمان ، غیبت کوتاه مدت آن گرامی که به «غیبت صغرا» معروف اسـت ،

 شروع شد و تا سال 329ق (نزدیک به هفتاد سال) ادامه یافت.

 مهم ترین ویژگی دوره غیبت صغرا آن است که مردم ا زطریق نایبان خاصّ با امام 

مهدی(عج) در ارتباط بودند وبه وسیله آن ها پیام های آن حضرت را دریافت می کردند

 و پاسخ سوالات خود را می گرفتند.* گاهی نیز به واسطه نایبان امام ، توفیق شرفـیابی

 به حضور امام خویش را می یافتند.

 نایبان خاصّ امام زمان (عج) که همگی از علما و بزرگان شیعـه و برگزیدگـــــــان آن

 حضرت بودند، چهار تن هستند که به ترتیب دوره نیابت خود ، عبارتند از:

1.  

     عثمان بن سعید عَمری؛ وی از آغاز غیبتِ امام ، عهده دار نیابت آن حضرت شد وسال

     267ق درگذشت. او وکیل امام هادی و امام عسکری(ع) نیز بوده است.

2   

      محمد بن عثمان عمری؛ او فرزند نایب اول است که پس از درگذشت پدر به مـــــقام

      نیابت رسید ودر سال 305ق وفات کرد.

3.  

      حسین بن روح نوبختی؛ او پس از 21 سال نیابت، در سال 326ق بدرود حیات گفت.

4. 

      علی بن محمد سمری؛ وی در سال 329ق از دنیا رفت و با مرگ او دوران غیبت

      صغرا پایان گرفت.

نایبان خاصّ همگی توسط امام عسگری(ع) و امام مهدی(عج) انتخاب گردیده، به مردم

 معرفی می شدند.شیخ طوسی درکتاب الغیبه خود روایت کرده است که روزی چهل نفر

 از شیعیان همراه عثمان بن سعید(نایب اول) به حضور امام عسکری (ع) رسیدند. امام 

(ع) فرزند خود را به آنها نشان داد و فرمود:

پس از من ، این[فرززند] امام شماست. از او اطاعت کنید... بدانید که پس از امروز او

را نخواهید دید ، تا عمر او به کمال برسد. پس [در غیبت او] آنچه عثمان [بن سعـــید ] 

می گوید، بپذیرید و از او فرمان برید که او جانشین امام شماست و کارها به دســـــــت 

اوست.**

در روایتی دیگر امام عسکری (ع) به نیابت محمدبن عثمان(نایب دوم)از امام مهـــــدی

(عج) نیز تصریح فرموده است.***

اینها مربوط به دوران قبل از غیبت امام مهدی(عج)بود و در طول غیبت صغرا نیز هر

 یک از نایبان، پیش از مرگ خود، نائب بعدی را که از سوی امام مهدی(عج) انتخــاب

 شده بود ، به مردم معرفی می کردند.

این مردان بزرگ به سبب برخورداری از صفات و ویژگی هایی، برای نیابـــت خاص

 ولی عصر(عج) شایستگی یافتند. امانتداری، پاکدامنــی، عدالــت در گفتـــارو رفتــار،

رازداری و پنهان کاریو پوشاندنِ اسرار اهل ابیـــت در شرایـــط  ویــــژه غیبـــــت  از 

خصوصیات مهم آنها بود . ایشان مورداعتمادو اطمینان امام و پرورش یافتگان مکتــب

 خاندان پاک پیامبر بودند و با فهم و آگاهی کامل ودرک حساسیت زمان و بهره گــیری

 از امکانات موجود ، جامعه شیعه را در صراط مستقیم  الهی  هدایت کردند و آنان را

 از گذرگاه  غیبت صغرا به سلامت عبور دادند.

مطالعه دقیق دوره عیبت صغرا و نقش مهم نوّاب اربعه در ایجاد ارتباط بین امـــــت و

امام به خوبی اهمیت این دوره از حیات امام عصر(عج) را نشان می دهد . وجــود این

 ارتباط ها و نیز راه یافتن برخی شیعیان به محضر امام خویش در طول دوران غیـبت

 صغرا تاثیر فراوانی  در اثبات ولادت امام دوازدهم وآخرین حجّت پروردگار داشــت.

 این دستاورد مهم، درست در زمانی بود  که دشمنان می کوشیدند تا شیعیــــــان را در

 برابر تولّد فرزندی برای امام عسکری (ع) دچار شک و تردید کنند.

منابع وتوضیحات:

*متن نامه ها – که به توقیعات مشهور  است – در کتاب های 

علمای شیعه موجود است؛ از جمله: بحارالانوار، ج53، باب31،

 ص150-197.

**الغیبه طوسی، ح319، ص357.

***همان، فصل6، ح317،ص355.